ΣΑΚΚΟ ΚΑΙ ΒΑΝΤΣΕΤΙ
Έριχ Μούζαμ
Αφιερώνεται στη μνήμη
των Σάκκο και Βαντσέτι
Μετάφραση Γιώργος Πάσογλου
ΔΡΑΜΑ ΣΕ 15 ΣΚΗΝΕΣ
1η ΣΚΗΝΗ
Γραφείο του Εισαγγελέα Φρειδερίκου Κάτσμαν
στο Δικαστικό Μέγαρο του Ντένταμ.
Εισαγγελέας Κάτσμαν. Μία στενογράφος.
Κάτσμαν (υπαγορεύει) : …. ακόμα και μετά από ένα διεξοδικό έλεγχο δεν υπάρχουν αποτελέσματα λόγω του ασυνήθιστα υψηλού αριθμού μικρών αυτοκινήτων ίδιου τύπου … - βγάζετε εσείς κάποια συμπεράσματα ;
Στενογράφος : -δυστυχώς όχι-
Κάτσμαν : -…. για την εύρεση του επίμαχου οχήματος, το οποίο είχαν στη διάθεσή τους οι εγκληματίες την 15η Απρίλη. Επειδή μεταξύ των καταθέσεων των μαρτύρων, όπως συνήθως συνέβη, όταν πρόκειται για αιφνίδια και τρομακτικά γεγονότα …. – σταματήστε δεσποινίς, θέλουμε να το διατυπώσουμε διαφορετικά. Διαγράψτε το τελευταίο.
Στενογράφος : Διαγράφω από «επειδή μεταξύ των καταθέσεων»;
Κάτσμαν : Ναι. Ο κυβερνήτης Φούλερ απαιτεί αναφορές που του επιτρέπουν να κάνει και δικιά του έρευνα. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές, γιατί οι αυτόπτες μάρτυρες δεν μπορούν να γνωρίζουν τίποτα επακριβώς. Οπότε ξανά από την αρχή όλες οι περιστάσεις. (υπαγορεύει). Σύμφωνα με τις εκθέσεις της αστυνομίας η ληστεία συνέβη στις 3.05 μμ στην οδό Περλ, απέναντι από το τετραώροφο κτίριο της βιομηχανίας υποδημάτων «Ράις και Χούτσινς», τα παράθυρα του οποίου είναι από θαμπά τζάμια και ήταν κλειστά όπως πάντα. Το έχετε;
Στενογράφος : Ήταν κλειστά όπως πάντα.
Κάτσμαν : Μετά από τους πυροβολισμούς τα παράθυρα έσπασαν. Την ίδια στιγμή, όταν ο ταμίας Πάρμεντερ και ο φύλακας Μπεραρντέλι πυροβολήθηκαν, το αυτοκίνητο προχώρησε μπροστά, οι δράστες έριξαν μέσα στο αυτοκίνητο τα κουτιά με τα χρήματα για τους μισθούς, επιβιβάστηκαν με άλμα και αναχώρησαν με τους ήδη επιβαίνοντες του αυτοκινήτου σε τάχιστο ρυθμό. Το περιστατικό συνέβη εντός ελάχιστων δευτερολέπτων, οπότε οι καταθέσεις των μαρτύρων δεν μπορούν να ωφελήσουν σε τίποτα. Η βιομηχανία υποδημάτων «Σλέιτερ και Μορίλ», της οποίας οι υπάλληλοι δολοφονήθηκαν, βρίσκεται παραπέρα του τόπου του εγκλήματος. Οι εργάτες της και εκείνοι που παραδίπλα εκτελούσαν οδικά έργα παρατήρησαν τη ληστεία, όπως ακριβώς και οι επιβάτες του τρένου[2] που λίγο πριν από τους πυροβολισμούς είχαν φθάσει από το Μπρόκτον. Η συνάθροιση τόσων πολλών προσώπων, όταν όλα έχουν τελειώσει, οι ταραγμένες τους αφηγήσεις, οι απορίες, οι εικασίες και η κοινή ομοιοκαταληξία, γνωστά σε κάθε εγκληματολόγο, συγχέουν εν τέλει τη διεξαγωγή απόδειξης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να συναχθεί μία ξεκάθαρη περιγραφή των γεγονότων και κυρίως από αυτούς τους επαρχιώτες που παραβρέθηκαν εκεί. – …. που παραβρέθηκαν εκεί.
(παύση)
Κυρίως 30 μάρτυρες ισχυρίζονται - πόσοι ήταν; Γνωρίζετε τον ακριβή αριθμό;
Στενογράφος : (ξεφυλλίζει το φάκελο) : 35, κύριε Κάτσμαν.
Κάτσμαν : - 35 μάρτυρες ισχυρίζονται, που μπόρεσαν να δουν και να περιγράψουν τους δολοφόνους. Από τις καταθέσεις τους προκύπτει το πολύ σημαντικό, ότι ο άντρας δίπλα στον οδηγό ήταν ένας ξανθός, ξερακιανός όπως εκ νέου με ακρίβεια ο θυρωρός Μάικλ Λεβανζί καταθέτει. Σε κάθε περίπτωση αυτός ο μάρτυρας είχε καταθέσει αμέσως μετά από τους πυροβολισμούς, ότι δεν είχε δει καθόλου τους συμμορίτες. Μία μάρτυρας ισχυρίζεται, ότι ο συνοδηγός είχε τον χρόνο κατά τη στάση του αυτοκινήτου να κάνει μια επιδιόρθωση στο αυτοκίνητο. Αυτό δεν μπορεί να είναι πιστευτό.- Έτσι. αφήστε εδώ μια παράγραφο, δεσποινίς.
Στενογράφος : Παρακαλώ.
Κάτσμαν : Συνοψίζοντας πρέπει να διαπιστώσω, ότι δικαιολογούνται οι φόβοι, ότι οι πράξεις της 15ης Απρίλη στο νότιο Μπρέιν –Τρι θα μείνουν ανεξιχνίαστες όπως αυτές της 24ης Δεκέμβρη 1919 στο Μπριτζγουότερ καθώς και άλλες όμοιες παρανομίες που αναστατώνουν το παρόν μας επί μακρώ χρόνω, εφόσον οι υποψίες της αστυνομίας του Νιου Μπρεντφορτ δεν επιβεβαιώνονται με τα μέχρι εδώ πορίσματα της εξέτασης, ότι δηλαδή οι ληστές μετά φόνου ταυτίζονται με τη διαβόητη συμμορία του Μορέλι. Γι’ αυτό λοιπόν παρακαλώ σε άμεση διαταγή του Κυβερνήτη, αν πρέπει να γίνουν επιπλέον ενέργειες για την αναζήτηση ενός αυτοκινήτου Μπιούικ ή όχι. Κατά τη δικιά μου εκτίμηση είναι ανώφελο.
(χτυπάει η πόρτα)
Ένας υπαστυνόμος (εισέρχεται) : Πρέπει να ενημερώσω τον εισαγγελέα Κάτσμαν : στο γκαράζ κάποιου Σίμον Τζόνσον στο Μπρόκτον υπάρχει ένα μικρό αυτοκίνητο Μπιούικ προς επισκευή.
Κάτσμαν : Και; Έχετε κάποιο στοιχείο που να μας οδηγεί σε αυτό που ψάχνουμε ;
Υπαστυνόμος : Όχι, αλλά το αυτοκίνητο ανήκει σε κάποιον Ιταλό Μπόντα, στο σπίτι του οποίου κατοικεί ένας άλλος Ιταλός, κάποιος Κοάτσι.
Κάτσμαν : Λοιπόν, παρακάτω - είναι αυτός ληστής ή δολοφόνος;
Υπαστυνόμος : Όχι, αλλά ο Κοάτσι είναι ένας από αυτούς τους ριζοσπάστες.
Κάτσμαν (με ξαφνικό ενδιαφέρον) : ΑΑΑ !!! Αυτό είναι μια ένδειξη – μιλήστε !
Υπαστυνόμος : Είχαμε εντολές να απελάσουμε τον Κοάτσι από την Μασαχουσέτη. Χθες πήγα για να ελέγξω αν ετοιμαζόταν για να αναχωρήσει. Τον βρήκα να ετοιμάζει τις βαλίτσες του. Στο μεταξύ μάθαμε, ότι το αυτοκίνητο στου Τζόνσον ανήκει στον ιδιοκτήτη του στούντιο, Μπόντα. Διέταξα να κατασχεθούν οι βαλίτσες του Κοάτσι. Τις ψάξαμε.
Κάτσμαν : Βρήκατε τη λεία;
Υπαστυνόμος : Όχι, τίποτα ύποπτο, μόνο βιβλία, ρούχα, οικιακά σκεύη και παρόμοια πράγματα.
Κάτσμαν : Τότε όλα είναι αμφίβολα, γαμώ το. (μετά από λίγη σκέψη): Σταμάτα ! Δεν έχει καμιά σημασία. Πρέπει να προσέξουμε αυτούς τους ριζοσπάστες. Πείτε σ’ αυτόν που κατέχει το γκαράζ, όταν πάει κάποιος να πάρει το αυτοκίνητο, να ειδοποιήσει την αστυνομία. Αν πρόκειται για αλλοδαπούς με ύποπτη πολιτική δραστηριότητα χωρίς καμιά καθυστέρηση, συλλάβετέ τους. Κατάλαβες ;
Υπαστυνόμος : Πολύ καλά. Εισαγγελέα Κάτσμαν. (σηκώνεται).
Κάτσμαν : Διακόπτουμε την σύνταξη της έκθεσης εδώ. Καλέστε να έρθει εδώ ο Δικαστής Θάγερ. Είναι ακόμα στο μέγαρο;
Στενογράφος : Τον είδα να πηγαίνει στο γραφείο του. (σηκώνεται)
Ο Κάτσμαν- μόνος του, γυροφέρνει πάνω κάτω, ξεφυλλίζει τον
φάκελο, σφυρίζει ένα χιτ της εποχής.
Ο δικαστής Γουέμπστερ Τάιερ εισέρχεται στο γραφείο.
Τάιερ : Με καλέσατε κύριε εισαγγελέα; έχετε κάτι καινούριο στην υπόθεση του Νότιου Μπρέιν - Τρι.
Κάτσμαν : Ίσως. Καθίστε. Γνωρίζετε ότι ο Γενικός Εισαγγελέας Πάλμερ επιμένει ακόμα, ότι πρέπει να βρεθεί το μικρό αυτοκίνητο, αν και κυκλοφορούν χιλιάδες αυτοκίνητα Μπιούικ, φυσικά είναι μια λάθος αρχή για να βρούμε το σωστό, που μπορεί να είναι ήδη στις δυτικές πολιτείες ή και εκτός των πολιτειών –
Θάγιερ : Και ποιες μεθόδους θέλετε να προτείνετε;
Κάτσμαν : Περιμένετε. Υπαγόρευα μια αναφορά για τον κυβερνήτη Φούλερ στη Βοστόνη για να του κάνω ξεκάθαρο, ότι η έρευνα για τους δολοφόνους της οδού Περλ έχει και δεν έχει αποτελέσματα, ότι στο μέλλον θα αντιμετωπίσουμε σωρεία τέτοιων εγκλημάτων με περισσότερες ληστείες και οπότε θα πρέπει να ενεργούμε γρηγορότερα και οργανωμένα. Αν μια φορά τσακώσουμε κάποιους συμμορίτες, τότε σε κάθε περίπτωση θα βρούμε και παλαιότερα ίχνη.
Θάγιερ : Πολύ σωστά. Και τώρα;
Κάτσμαν : Σταμάτησα την έκθεση στη μέση. Η τύχη είναι με το μέρος του κύριου Πάλμερ. Σκοπεύουμε να κατάσχουμε ένα αυτοκίνητο, το οποίο μπορεί να αποτελέσει ανεκτίμητο corpus delicti[3] .
Θάγιερ : το αυτοκίνητο Μπιούικ που αναζητείται;
Κάτσμαν (γελάει) : αν δεν είναι αυτό τότε ίσως θα πρέπει να το κάνουμε να είναι αυτό.
Θάγιερ : Ακόμα δεν έχω καταλάβει.
Κάτσμαν : Το αυτοκίνητο βρίσκεται σε ένα συνεργείο στο Μπρόκτον και ανήκει σε έναν Ιταλό που διασυνδέεται με αναρχικά ριζοσπαστικά στοιχεία.
Θάγιερ : α χα !!!
Κάτσμαν : Διέταξα να παρακολουθούν ποιοι θα πάρουν το σαράβαλο και αν είναι αναρχικοί ή κάτι άλλο παρόμοιο. Ουπς ! και στη στενή.
Θάγιερ : Μπράβο ! Τέλεια ! Έχετε ακριβή στοιχεία, με τα οποία να στοιχειοθετούνται συνδέσεις μεταξύ των ληστών και των επαναστατών;
Κάτσμαν : Αν είμαστε τυχεροί, θα τα βρούμε. Η αστυνομία έχει ήδη κατασχέσει τη βαλίτσα από έναν απελαθέντα αναρχικό τον Κοάτσι, τον εκμισθωτή του ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου. Δεν βρέθηκε κάτι, όμως δεν μπορούν να απαλλαγούν και από τις υποψίες μας αυτές οι εγκληματικές φυσιογνωμίες όση καλή θέληση και να δείξουμε.
Θάγιερ : Έκτακτα. Έκτακτα κύριε Κάτσμαν. Όλα ταιριάζουν με άριστο τρόπο. Ο Πάλμερ είναι γεμάτος οργή με τους παλιάνθρωπους και πιο πολύ με τους Ιταλούς. Στη Νέα Υόρκη έβαλαν φυλακή δύο συντρόφους τους που οργάνωναν απεργίες και διαδηλώσεις, κάποιον Ανδρέα Σαλσέντο και κάποιον Ελία. Και επειδή δεν ήθελαν να ανοίξουν το στόμα τους για να δώσουν τα ονόματα των αγαπημένων τους αναρχοσυμμοριτών, έλαβαν μια μεταχείριση τρίτου βαθμού, σπάσιμο δαχτύλων κτλ. Και εδώ θα γίνει κάτι ανάλογο. Οι αναρχικοί, εδώ στη Μασαχουσέτη, θα συμπαρασταθούν ιδιαίτερα δυναμικά στους συντρόφους τους. Πρόσφατα – χθες ένα από τα αποβράσματα ο Σαλσέντο γκρεμίστηκε από τον 14ο όροφο των φυλακών.
Κάτσμαν : γκρεμίστηκε ή τον γκρέμισαν;
Θάγιερ : Το ίδιο είναι. Έμεινε τέζα και στην ανακοίνωση αναφερόταν, ότι θα έπρεπε να κρατήσουμε ξάγρυπνο μάτι για τους αναρχικούς της περιοχής, διότι αναμενόταν να ενορχηστρώσουν σειρά κινητοποιήσεων. Έχετε το αστυνομικό μητρώο των ύποπτων ριζοσπαστών εδώ ;
Κάτσμαν (ξεφυλλίζει τον φάκελο) : Φυσικά. Σάς έχουν πει συγκεκριμένα ονόματα;
Θάγιερ : Μόνο ένα, - περιμένετε, τον έχω σημειώσει. (ψάχνει στο σημειωματάριο) σωστά – Βαρθολομαίος Βαντσέτι. Ο τύπος ήταν και στη Νέα Υόρκη και βρήκε δικηγόρο για τον Σαλσέντο και τον Ελία.
Κάτσμαν : Βαντσέτι- εδώ. Είναι ψαράς στο Πλύμουθ. Επικίνδυνος αναρχικός, αντιρρησίας στρατιωτικής θητείας, πολύ διαβασμένος, γράφει ο ίδιος άρθρα για επαναστατικές ιταλικές εφημερίδες και είναι ομιλητής στις συγκεντρώσεις. Ενεργούσε μαζί με τον φίλο του Νικόλα Σάκκο – τσαγκάρη στο Στάουτον-, σε πάρα πολλές απεργίες σαν οργανωτής και προπαγανδιστής.
Θάγιερ : Μία καθωσπρέπει παρέα. Αν μπορούσαμε να αναμείξουμε αυτήν τη σπείρα με τις δολοφονίες, θα δίναμε ένα γερό κτύπημα στο κίνημά τους.
Κάτσμαν : Θα ήμουν ευτυχής αν με την εξόντωση αυτών των επικίνδυνων στοιχείων κάναμε κάτι χρήσιμο για το κράτος και ταυτόχρονα έπαιρνα εκδίκηση για τον άμοιρό μου φίλο Πάρμεντερ [4].
Θάγιερ : Γνωρίζατε προσωπικά τον δολοφονημένο Πάρμεντερ ;
Κάτσμαν : Ήταν μέλος της μασονίας, στην οποία είχα ενεργό ρόλο. Σας λέω, αν οι εγκληματίες αντικρύσουν ως ενόρκους τα αδέρφια μας από τη στοά, η καταστροφική τους δράση δεν θα αναστατώσει ξανά τις δουλειές των αμερικάνων πολιτών.
Θάγιερ : Κάνετε ότι είναι δυνατόν Εισαγγελέα. Μπορείτε να αποδείξετε τη σχέση των αναρχικών με τη δολοφονική ληστεία της 15ης Απρίλη ή άλλα εγκλήματα με την χρήση του αυτοκινήτου αυτού του αξιότιμου Μπόντα, θα προσφέρατε στην αυθεντία του κράτους μια ανεκτίμητη προσφορά.
Κάτσμαν : Αφήστε το σε εμένα, ξέρουμε να ανακαλύπτουμε την αλήθεια.
Θάγιερ : Πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια. Σε περίπτωση ανάγκης, για να σταθεί ξανά το κατηγορητήριο, υπάρχει μια αλήθεια με μεγαλύτερη αξία από οποιαδήποτε αντικειμενική και αμερόληπτη έκθεση πραγματικών γεγονότων. Η αλήθεια που επιβάλλεται από το συμφέρον και τις ανάγκες του κράτους.
Κάτσμαν : Σε αυτήν την ύψιστη αλήθεια θεμελιώνεται το δικαίωμα του κράτους.
Θάγιερ : Πρέπει να τα καταφέρουμε. Το κράτος υπέρ πάντων!
συνεχίζεται ….
22.12.2012
η 2η σκηνή θα δημοσιευθεί περίπου σε 10 μέρες
[1] Staatsraeson (στο πρωτότυπο) : Ο όρος αφορά κυρίως πολιτικά ζητήματα και όχι νομικά. Η κατάσταση, στην οποία επέρχεται ένα κράτος, που χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να εξασφαλίσει την ύπαρξή, την διατήρησή και την επέκτασή του. Η κατάσταση αυτή αντιδιαστέλλεται από το κράτος δικαίου. Συγγενής έννοια το αστυνομικό κράτος (Polizeistaat) Αφορά μόνο το κράτος και όχι τη μορφή του, δημοκρατία, κοινωνικό κράτος κτλ. Η επινόησή της καταλογίζεται στον Μακιαβέλι, όπως άλλωστε και το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».
[2] ίσως και τραμ ή τρόλλεϋ (γερμανικά Zug)
[3] όργανο εγκλήματος
[4] ο δολοφονημένος ταμίας
2η ΣΚΗΝΗ
ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
ΣΑΚΚΟ ΚΑΙ ΒΑΝΤΣΕΤΤΙ
Έριχ Μούζαμ
Αφιερώνεται στη μνήμη
των Σάκκο και Βαντσέττι
Μετάφραση Γιώργος Πάσογλου
ΔΡΑΜΑ ΣΕ 15 ΣΚΗΝΕΣ
2η ΣΚΗΝΗ
5 Μαΐου 1920
Μπροστά από το γκαράζ του Τζόνσον στο Μπρόκτον.
Ο Νικόλα Σάκκο και η Ρόζα Σάκκο μόλις έχουν φτάσει.
Σάκκο: Ο Βαντσέττι δεν έχει φτάσει ακόμα. Αν δε φέρει μαζί του τον Μπόντα θα ξεκινήσω το αυτοκίνητο μόνος μου.
Ρόζα: Ο Κοάτσι πήρε πίσω τη βαλίτσα του;
Σάκκο: Δε νομίζω. Ανοησίες, αυτή η αιώνια τυπολατρία είναι η αιτία να φύγει από την Αμερική τις επόμενες μέρες. Αυτή η ζημιά στο αυτοκίνητο του Μπόντα δημιουργεί πολλά προβλήματα. Πρέπει να βιαστούμε να προωθήσουμε τα έντυπά μας.
Ρόζα: Ανησυχώ πάρα πολύ. Θα χαιρόμουν, αν ήταν όλα εντάξει και με τα δικά μας διαβατήρια.
Σάκκο: Οι Αρχές παίρνουν τον χρόνο τους. Πριν τρεις εβδομάδες ήμουν στη Βοστόνη για αυτό το λόγο. Με έδιωξαν, γιατί οι φωτογραφίες μας ήταν πολύ μεγάλες. Νοσταλγώ πάρα πολύ τον πατέρα μας μετά από το θάνατο της μητέρας. Αλλά και πάλι, ευτυχώς που δεν έχουμε φύγει. Είμαι απαραίτητος εδώ.
Ρόζα: Μόνο να μη σου συμβεί κάτι. Έχω αγωνία, όσο δεν φεύγεις ακόμα.
Σάκκο: Αυτό το κάνεις εσύ στον εαυτό σου, μη βασανίζεσαι. Πρέπει να φροντίζεις την θεία μας και για το παιδί που έρχεται, γιατί εγώ χρειάζομαι εδώ πέρα.
Ρόζα: Αφού με ξέρεις. Δεν θέλω να σε κρατάω πίσω από το φουστάνι μου, όσο θέλεις να δουλεύεις για το κίνημα.
Σάκκο (τη φιλάει): Είσαι η περήφανη γυναίκα μου και η έξυπνη συντρόφισσά μου Ρόζα. Φυσικά και τώρα έρχονται δύσκολες μέρες. Το φρικτό τέλος του Σαλσέντο [1] είναι μια αρχή.
Ρόζα: Ο άμοιρος !
Σάκκο: Ο Ελία πρέπει αμέσως να απελευθερωθεί και να απελαθεί. Ξέρει πάρα πολλά. Μα τι κινείται εκεί πίσω από το δρόμο; Είναι ένα δέντρο;
Ρόζα: Όχι, είναι κάποιος άνθρωπος. Έρχεται προς το μέρος μας. Ο Βαντσέττι θα είναι.
Σάκκο: Πραγματικά! (του γνέφει) Ε! εδώ, εδώ !
Εμφανίζεται ο Βαρθολομαίος Βαντσέττι.
Βαντσέττι: Καλημέρα Σάκκο, καλημέρα συντρόφισσα Ρόζα.
Σάκκο: Σε πέρασα για δέντρο.
Βαντσέττι: Αυτό συνέβη λόγω της δουλειάς μου. Μια φορά ο Άμλετ μπέρδεψε έναν ψαρά με κάποιο υψηλά ιστάμενο πρόσωπο.
Ρόζα: Άμλετ; Ποιος είναι αυτός;
Βαντσέττι: Ένας Δανός πρίγκιπας σε ένα δράμα του Σαίξπηρ. Θα σας διηγηθώ την ιστορία του αργότερα.
Σάκκο: Βλέπεις, ο Βαρθολομαίος γνωρίζει από λογοτεχνία. Γράφει και ο ίδιος ποιήματα, το ξέρεις;
Βαντσέττι: Όσο καλά ένας προλετάριος μπορεί να γράψει.
Ρόζα: Έχω διαβάσει στίχους σου. Είναι πολύ ωραίοι.
Σάκκο: Είναι όλα εντάξει Βαρθολομαίο;
Βαρθολομαίο: Τα κείμενα είναι έτοιμα, απλά χρειάζεται να πάμε να τα πάρουμε.
Σάκκο: Έχεις γράψει τα φέιγ βολάν για την συγκέντρωση;
Βαντσέττι: Ναι, ακριβώς έτσι όπως είχαμε συνεννοηθεί με τον Κολόμβο και τον Ντ’ Αλεσσάνδρο. Έχετε νοικιάσει την αίθουσα;
(Ο Σάκκο βάζει στην τσέπη του τα φυλλάδια)
Σάκκο: Φυσικά, την αίθουσα Κλαρκ εδώ στο Μπρόκτον. Ο Πάρντο Μονταγκάνο ήταν χθές το βράδυ σπίτι μου. Τα έχει κανονίσει όλα. Θέλεις ακόμα είσαι ο κύριος ομιλητής;
Βαντσέττι: Καλύτερα είναι να γίνει έτσι, διότι ήμουν ο ίδιος στη Νέα Υόρκη. Έχω πάρα πολύ υλικό. Και οι δυο βασανίστηκαν πάρα πολύ.
Ρόζα: Είναι αποτροπιαστικό! Πέταξαν τον Σαλσέντο από το παράθυρο;
Βαντσέττι: Δεν έχουμε ακόμα συγκεκριμένες πληροφορίες. Ίσως να πρόκειται και για αυτοκτονία.
Σάκκο: Ο Ελία πρέπει να έχει φύγει.
Βαντσέττι: Πήρε εχθές εντολή να είναι στο πλοίο μέχρι το μεσημέρι. Μίλησα με τον δικηγόρο Μουρ, μου είπε, ότι ο Ελία πιο πριν ήταν στον Νέλς, τον δικηγόρο από τη Νέα Υόρκη και εξέθεσε, ότι ο ίδιος και ο Σαλσέντο βασανίστηκαν εξωφρενικά για να τους εκμαιεύσουν μυστικά. Ήταν τόσο αδύναμος και καταβεβλημένος που μιλούσε μόνο μετά από πολύ μεγάλη προσπάθεια. Τώρα είναι στο δρόμο για την Ιταλία.
Ρόζα: Παρ’ όλα αυτά τον θαυμάζω.
Σάκκο: Ρόζα πήγαινε στο σπίτι στον Δάντη, πες του ότι σήμερα δεν θα παίξω μαζί του. Σε λίγο θα έρθω και εγώ, μέχρι να βάλουμε κάπου με ασφάλεια τα κείμενα.
Ρόζα: Θα χαρώ πολύ όταν θα έρθεις σπίτι. (Σηκώνεται)
Βαντσέττι: Νικόλα είσαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος.
Σάκκο: Είμαι ευτυχισμένος που έχω αυτή τη γυναίκα.
Βαντσέττι: Και το παιδί!
Σάκκο: Έρχεται και το δεύτερο. Να ξέρεις, στο δύσκολο αγώνα κατά των εχθρών του προλεταριάτου, του κράτους και της αστικής κοινωνίας εσένα σε βοηθάει η ενασχόλησή σου με την ποίηση και τις επιστήμες, ώστε να κρατήσεις μια εσωτερική ισορροπία. Εγώ χρειάζομαι την οικογένεια μου, πρέπει να είμαι πατέρας, ώστε να τα καταφέρνω στο παρόν για το μέλλον.
Βαντσέττι: Κανείς δεν ξεφεύγει από τέτοιες προσωπικές δεσμεύσεις. Εκτός από τον πατέρα μου έχω και την αδερφή μου Λουϊζα, την οποία αγαπώ πάρα πολύ. Όμως δεν πιστεύω, ότι η συγγένεια εξ αίματος περικλείει πολλά πράγματα. Βοηθάει μόνο ότι κάποιοι άνθρωποι μεταξύ τους γνωρίζονται κάπως καλύτερα, αλλά όταν βρούμε ανάμεσά τους συντρόφους τότε τους αγαπάμε πάρα πολύ.
Σάκκο: Ναι, σωστά. Η οικογένεια είναι για πέταμα χωρίς πνευματική σύνδεση. (Παύση) Εδώ θα ερχόταν ο Ορτσιάνι ή ο Μπόντα;
Βαντσέττι: Ίσως να ερχόταν και κάποιος άλλος από τους συντρόφους, αλλά δεν είναι σίγουρο, ότι θα ήθελαν να χάσουν το μεροκάματο. Μπορούμε, όμως, να περιμένουμε λίγο ακόμα.
Σάκκο: Είναι δύσκολο να τα βγάζεις πέρα αυτή την εποχή.
Βαντσέττι: Ειδικά για ’σένα δεν ήταν και τόσο εύκολο.
Σάκκο: Όταν σκέφτομαι με τι προσδοκίες έφυγα από το Τορεματζιόρε. Για πολλά χρόνια έκανα, ότι επάγγελμα έβρισκα, μέχρι που έμαθα την τέχνη της υποδηματοποιίας. Τώρα ζούμε ανθρώπινα, έχω το μικρό μου σπίτι και τον όμορφό μου κήπο.
Βαντσέττι: Η δραστηριότητά σου, ως αναρχικός, δεν σου προκάλεσε κάποιο πρόβλημα με την εργοδοσία;
Σάκκο: Λίγο. Μόνο κατά την διάρκεια του πολέμου, όταν καταφύγαμε μαζί στο Μεξικό πριν από την επιστράτευση. Ήταν πολύ σκληρό, να αφήσω μόνους την γυναίκα και το μικρό μου παιδί. Αλλά από τότε, η χρησιμότητά μου σαν εργάτης, έχει σπάσει την αντίσταση των εργοστασιαρχών κατά του επαναστάτη. Έτσι γνωρίζει ο καθένας, ότι ο τωρινός μου εργοδότης Κέλεϊ, μπορεί να μού εμπιστευθεί την υπεύθυνη θέση του νυχτοφύλακα στο εργοστάσιο. Θα μπορούσα να αφήσω να εξαφανιστούν δέρματα αξίας είκοσι χιλιάδων δολαρίων. Αχ, Βαρθολομέο! Εκτός από την δουλειά για την λευτεριά, θα ήθελα να μπορούσα να αφιερώσω χρόνο στην κηπουρική και στο νοικοκυριό μας.
Βαντσέττι: Ξέρεις τι ήθελα πάρα πολύ να γίνω ; Δάσκαλος. Αυτό νοιώθω να με εμπνέει. Όμως τώρα μου πέρασε. Θα έπρεπε να είχα την ευκαιρία στα νιάτα μου, να βάλω τα θεμέλια για αυτό. Όμως τα πράγματα για τον νέο προλετάριο είναι: βγες έξω στον κόσμο και βγάλε το ψωμί σου. Από τότε που σέρνω το καρότσι μέσα στο Πλύμουθ και πουλάω χέλια τα βγάζω άνετα πέρα. Η δουλειά δεν είναι και τόσο εύκολη, όπως θέλεις να πιστεύεις. Βλέπεις, πρέπει να πηγαίνω συχνά στη Βοστόνη για να αγοράζω ψάρια. Προς τούτο πρέπει να έχω στην τσέπη μετρητά από 80 μέχρι 120 δολάρια, γιατί όλα πρέπει να πληρωθούν μαζί, και τον τελευταίο καιρό, πρέπει κανείς να επαγρυπνεί στο δρόμο για ληστείες και κλοπές. Γι’ αυτό το σκοπό κουβαλάω πάντα μαζί μου ένα ρεβόλβερ, -να κοίτα (του το δείχνει).
Σάκκο: Είναι γεμάτο;
Βαντσέττι: Το αγόρασα γεμάτο, αλλά μέχρι τώρα δεν έχω πυροβολήσει ούτε μια φορά. Δεν έχω άλλωστε και περισσότερες σφαίρες. Κοίτα, όμως έχω τέσσερεις άδειους κάλυκες. Αυτές πρέπει να τις πάω σε ένα γείτονα στο Πλύμουθ, γιατί τις χρειάζεται για το κυνήγι. Εσύ, έχεις όπλο;
Σάκκο: Όλως τυχαίως έχω το ρεβόλβερ που μου είναι απαραίτητο ως νυχτοφύλακας. Το κρύβω στην φόδρα του παντελονιού, μαζί με κάποια φυσίγγια. Ήθελα να πάω στο δάσος και να πυροβολήσω για να τα ξοδέψω, πριν από το ταξίδι στην Ιταλία, όμως πάντα το ξεχνάω.
Βαντσέττι: Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να ρίξω μια σφαίρα, όμως τι μπορεί να κάνει κανείς, όταν συμβαίνουν τέτοια γεγονότα, όπως τις προάλλες, στην υποδηματοβιομηχανία στο Νότιο Μπρέϊν - Τρι.
Σάκκο: Οι δολοφόνοι έχουν επικηρυχθεί για 25 χιλιάδες δολάρια κι όμως δεν υπάρχει κανένα ίχνος.
Βαντσέττι: Αναζητούν ένα μικρό αυτοκίνητο, το οποίο έχει τον κύριο ρόλο σε όλη την ιστορία. Ισχυρίζονται ότι ήταν το ίδιο αυτοκίνητο, με το οποίο διαπράχθηκε η απόπειρα δολοφονίας στο Μπριτζγουότερ. Χμ…. εμείς οι δυο δεν θέλουμε να βγάλουμε λεφτά από την πληροφοριοδοσία.
Σάκκο: Οι ληστές έχουν πάρει τις προφυλάξεις τους. Πρέπει να είναι παιδιά που λοξοδρόμησαν.
Βαντσέττι: Φτωχοδιάβολοι ήταν, Σάκκο! Σκέφτονται μόνο την προσωπική τους ανάγκη και το προσωπικό τους όφελος. Κάποια μεγάλη ηθική ιδέα, δεν ρυθμίζει τις πράξεις τους και για αυτό το λόγο η ζωή του διπλανού τους αξίζει τόσο λίγο όσο αξίζει για το κράτος η ζωή των προλετάριων. Δεν νοιώθουν, ότι η προσωπική τους ζωή είναι συνδεδεμένη με αυτή της τάξης τους και περιχαρακώνονται. Τι τέλος τους περιμένει; Η ηλεκτρική καρέκλα!
Σάκκο: Να με ψήσουν ζωντανό - Ευχαριστώ πολύ!
Βαντσέττι: Για να βρει κανείς το τέλος στον τόπο μας, δεν χρειάζεται να είναι δολοφόνος. θυμήσου τις κρεμάλες του Σικάγο! Πόσο έλειψε που ο Τομ Μούνεϊ δεν είχε την ίδια κατάληξη.
Σάκκο: Δεν πρέπει να ξεχάσεις στην αίθουσα Κλαρκ στις εννιά να αναφερθείς και να απαιτήσεις την αποφυλάκιση του Τομ Μούνεϊ και του Γουόρεν Μπίλινγκς.
Βαντσέττι: Μη φοβάσαι! Ο άμοιρος φίλος μας Σαλσέντο, θα είναι μόνο η αρχή για να κάνουμε ένα ρηξικέλευθο ξεκαθάρισμα με την ταξική δικαιοσύνη. Δεν θα τους χαρίσω ούτε τον Τομ Μόνεϊ και τον Γουόρεν Μπίλιγκς ούτε το σκάνδαλο Σεντράλια, και θα τους θυμίσω επίσης ότι δεν δίνουν μια δεκάρα για τους δεκάδες χιλιάδες προλετάριους που πεθαίνουν αργά στις φυλακές, που η κρατική ελίτ τους χώνει. Όμως εξαιτίας δύο δολοφονιών, που τυχαία δεν έγιναν χωρίς την σύμπραξή της, καταδιώκουν ολόκληρο τον πληθυσμό της Μασαχουσέτης πίσω από ένα εξαφανισμένο αυτοκίνητο.
Σάκκο: Πρόσεξε Βαρθολομαίο, νομίζω, ότι ήρθε η ώρα να δούμε για το αυτοκίνητό μας. Δεν θα ’ρθει κανένας σύντροφος.
Βαντσέττι: Καλά, θα χτυπήσω την πόρτα. (Χτυπάει το κουδούνι της πόρτας)
Η κυρία Τζόνσον ανοίγει την πόρτα.
Σάκκο: Θέλουμε να πάρουμε το αυτοκίνητο που ο κύριος Μπόντα έφερε για επισκευή.
Κυρία Τζόνσον: Έχετε κάποιο πληρεξούσιο από τον κύριο Μπόντα;
Σάκκο: Είναι εδώ ο κύριος Σίμον Τζόνσον? Με γνωρίζει.
Κυρία Τζόνσον: (φωνάζει προς το γκαράζ) Σίμον, έλα γρήγορα εδώ.
Ο Σίμον Τζόνσον εμφανίζεται
Τζόνσον: Α! κύριε Σάκκο, χαίρομαι πολύ που σας βλέπω. Θέλετε να πάρετε το αυτοκίνητο του κυρίου Μπόντα? Παρακαλώ, η επισκευή έχει τελειώσει. Θέλετε να πάτε από πίσω και να το πάρετε μόνοι σας; (υποκλίνεται προς τον Βαντσέττι) Το όνομά μου είναι Τζόνσον, Σίμον Τζόνσον.
Σάκκο: Αυτός είναι ο φίλος μου, ο Βαρθολομαίο Βαντσέττι. Εγγυώμαι εγώ για αυτόν.
Τζόνσον: Ω ! Μου αρκεί. Είναι αυτονόητο, ότι μου αρκεί.
Ο Σάκκο και ο Βαντσέττι πηγαίνουν στο γκαράζ
Τζόνσον (στη γυναίκα του): Γρήγορα τηλεφώνησε στην αστυνομία, πες τους ότι δυο Ιταλοί αναρχικοί είναι εδώ για να πάρουν το αυτοκίνητο.
(Η κυρία Τζόνσον φεύγει βιαστικά)
Ο Σάκκο και ο Βαντσέττι βγαίνουν ξανά στη σκηνή.
Σάκκο: Όμως κύριε Τζόνσον…. Δεν μπορούμε να πάρουμε έτσι το αυτοκίνητο, δεν υπάρχει επάνω ούτε άδεια ούτε αριθμός κυκλοφορίας.
Τζόνσον: Σίγουρα; Σωστά – σωστά – θυμάμαι, ότι αυτό το είχαμε ξεχάσει. Ναι, μου είναι τελείως δυσάρεστο, ότι οι κύριοι αύριο θα πρέπει να κάνουν ακόμα ένα κόπο.
Βαντσέττι: Δεν μπορείτε να πάρετε τις πινακίδες νωρίτερα;
Τζόνσον: Δυστυχώς όχι κύριε Βαντσέττι. Μη με παρεξηγείτε. Λοιπόν, στο επανιδείν. Θα το πάρετε σίγουρα αύριο. Στο επανιδείν. (Φεύγει και κλείνει την πόρτα)
Βαντσέττι: Μα τι βόδι!
Σάκκο: Χωρίς αναγνωριστικά δεν μπορούμε να πάρουμε το αυτοκίνητο. Η αστυνομία θα μας σταματήσει στα επόμενα βήματα και θα εξαφανιστούμε μαζί με όλες τις προκηρύξεις.
Βαντσέττι: Επικίνδυνο είναι ήδη, έτσι κι αλλιώς. Η αστυνομία έχει μυριστεί την προγραμματισμένη συγκέντρωση στις εννιά.
Σάκκο: Γι’ αυτό και πρέπει να καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια για να μην τραβήξουμε την προσοχή τους.
Βαντσέττι: Εδώ που τα λέμε, σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά, είναι αυτονόητο, ότι δεν ξέρουμε ούτε τον Μπόντα ούτε κάποιον άλλο, για τον οποίο θα μας ρωτήσουν.
Σάκκο: Δεν πρέπει να μας ξεφύγει ούτε μια λέξη για αυτά. Έλα, πάμε στο σπίτι μου, το τραμ είναι ήδη εδώ. Η Ρόζα θα χαρεί πολύ, που θα γυρίσω πίσω νωρίς.
(Φεύγουν και οι δύο)
(Η σκηνή μένει για λίγο άδεια)
Αστυνομικοί έρχονται μαζί με τον υπαστυνόμο και πηδάνε από τα ποδήλατα.
Υπαστυνόμος (μιλάει με έντονο ύφος): Ε, κύριε Τζόνσον!
Τζόνσον (ανοίγει): Εδώ υπαστυνόμε!
Υπαστυνόμος : Ποιος ήταν εδώ;
Τζόνσον: Δυο αναρχικοί, ο Σάκκο, τον οποίο γνωρίζω και κάποιος άλλος Βαντσέττι.
Υπαστυνόμος : Και πού είναι; Πρέπει να τους συλλάβω.
Τζόνσον: Να, εκεί είναι και φεύγουν. Βλέπετε; Ανεβαίνουν στο τραμ. Πηγαίνετε, πηγαίνετε! Θα τους πιάσετε εύκολα. Καλή τύχη! Καλή ψαριά!
Υπαστυνόμος: Εμπρός στα ποδήλατα! Πιάστε τους!
Οι αστυνομικοί ανεβαίνουν βιαστικά στα ποδήλατα.
Αυλαία
συνεχίζεται ......
[1] Το θεατρικό «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» του Ντάριο Φο βασίζεται στην ιστορία του Σαλσέντο.