Ο κ. Γιάννης Ταμτάκος θυμάται, συγκινείται, διαβάζει, συζητά, απορεί και ασκεί κριτική
* Το παρόν κείμενο είναι του δημοσιογράφου, Σταύρου Τζίμα και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή», μάλλον τον Μάιο του 2001, αλλά δεν ξέρω ποια ακριβώς μέρα.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Υπήρξε ένας εκ των πρωταγωνιστών της εξεγέρσεως των καπνεργατών τον Μάιο του 1936 στη Θεσσαλονίκη, που κατέληξε σε αιματηρή σύγκρουση με τις δυνάμεις της αστυνομίας και είχε αποτέλεσμα να σκοτωθούν δώδεκα διαδηλωτές. Τσαγκάρης στο επάγγελμα και αρχειομαρξιστής (τροτσκιστική παραφυάδα) στην ιδεολογία του, στα 93 του χρόνια σήμερα δηλώνει ενεργός αντιεξουσιαστής-αναρχικός και μάχεται «ενάντια στο καπιταλιστικό μοντέλο», για μια κοινωνία «περίπου όπως της αρχαίας Αθήνας, χωρίς κόμματα, σοφούς αρχηγούς, με το λαό να αυτοκυβερνάται, να φτιάχνει τους νόμους, να λύνει τα προβλήματα».
Ο Γιάννης Ταμτάκος, γεννημένος το 1908, είναι ένα από τα ελάχιστα επιζώντα στελέχη του εργατικού κινήματος του Μεσοπολέμου, που διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στα γεγονότα του '36 στη Θεσσαλονίκη. Καθώς συμπληρώνονται εξήντα πέντε χρόνια από τον «ηρωικό Μάη», επαναφέρει στη μνήμη του τις δραματικές εξελίξεις, ερμηνεύοντας με τη δική του πολιτική φιλοσοφία.
«Υπήρχε γενικότερος αναβρασμός στον κόσμο των καπνεργατών σε όλη την Ελλάδα από μέρες νωρίτερα. Σημειώνονταν σποραδικές απεργίες και διαδηλώσεις. Η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη, μύριζε εξέγερση, καθώς οι κινητοποιήσεις επηρεάζονταν και από την ευρωπαϊκή συγκυρία, στην οποία κυριαρχούσε η δημοκρατική επανάσταση στην Ισπανία. Εκείνη την εποχή όταν απεργούσε ένας κλάδος έσπευδαν προς συμπαράστασή του και άλλοι. Τα γεγονότα άρχισαν στις 7 Μαίου, όταν οι καπνεργάτες κατέλαβαν το εργοστάσιο «Κομέρσιαλ» και η απεργία γενικεύθηκε στη Βόρεια και την υπόλοιπη Ελλάδα, έγινε παν-καπνεργατική, πανεργατική. Στη συγκέντρωση, που οργανώσαμε οι απεργοί στην οδό Συγγρού, η αστυνομία έβαλε εναντίον των διαδηλωτών, σκοτώνοντας δώδεκα άτομα. Αμέσως η είδηση έγινε γνωστή σ’ όλη την πόλη και από τις συνοικίες άρχισαν να κατεβαίνουν προς το κέντρο οπλισμένοι με ρόπαλα, σιδηρολοστούς και ό,τι άλλο είχαν, άνδρες και γυναίκες. Πολιόρκησαν τα αστυνομικά τμήματα και έκλεισαν μέσα τους αστυνομικούς. Η κατάσταση ήταν χαώδης και τότε επενέβη ο στρατός για να αποτρέψει την περαιτέρω αιματοχυσία. Υποσχέθηκαν πως θα ικανοποιήσουν το αιτήματα των διαδηλωτών, αλλά μας κορόιδεψαν για να κερδίσουν χρόνο και να φέρουν στρατιωτικές ενισχύσεις από την υπόλοιπη Ελλάδα. Η απεργία προδόθηκε και σ' αυτό συνετέλεσαν και οι σταλινοκομμουνιστές, που έκαναν τα πάντα να την περιορίσουν σε οικονομικές διεκδικήσει, ενώ ο κόσμος εμπνεόμενος από την ισπανική επανάσταση ζητούσε εξέγερση».
Ο παλαίμαχος συνδικαλιστής αποφεύγει τα τελευταία χρόνια κάθε εμπλοκή του στα συνδικαλιστικά δρώμενα. «Το εργατικό κίνημα είναι εγκλωβισμένο στα κανάλια του συστήματος», λέει.
Στο διαμέρισμά του στην Άνω Τούμπα, οι φωτογραφίες και τα βιβλία του Κορνηλίου Καστοριάδη, κατέχουν περίοπτη θέση. «Είμαστε φίλοι και συναγωνιστές, επρόκειτο για μεγάλο φιλόσοφο», προσθέτει.
Στα ενενήντα τρία του χρόνια εξακολουθεί να έχει ιδεολογικές και φιλοσοφικές ανησυχίες. Όπως λέει - η βιβλιοθήκη του διαμερίσματός του αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα - διαβάζει ό,τι έχει σχέση με το εργατικό κίνημα και παρακολουθεί τις εξελίξεις και τα ανά τον κόσμο ιδεολογικά ρεύματα, ενώ από το σπίτι του το περνούν πολλοί για να συζητήσουν μαζί του αλλά και να τον συμβουλευθούν.
Ο Γιάννης Ταμτάκος διαθέτει σπάνια για την ηλικία του πνευματική διαύγεια και υπερασπίζεται με πάθος τις απόψεις του. Διακρίνει κανείς στη σκέψη και το λόγο του έναν νεανικό ενθουσιασμό και μια απίστευτη τρυφερότητα για τη ζωή. Μεταξύ του επαναστατικού υλικού στο σπίτι του ξεχωριστή θέση κατέχουν και φυλλάδια για τη σωτηρία της φώκιας «μονάχους-μονάχους». Μαχητικός τροτσκιστής στα νιάτα και την ώριμη ηλικία του, είχε το κουράγιο να μεταπηδήσει, σε προχωρημένα γηρατειά, στο «αντιεξουσιαστικό-αναρχικό κίνημα» και τώρα στα «εκατό παρά κάτι» ονειρεύεται μια εξέγερση όμοια μ' αυτήν της Βαρκελώνης το 1936. Ιδού τι λέει για μερικές από τις προσωπικότητες και διεθνιστικά κινήματα. Φιντέλ Κάστρο: «Εκφραστής του σταλινο-κομμουνιστικού εξουσιαστικού μοντέλου, που φθείρει τον άνθρωπο». Πάμπλο: «Δικός μας παλαιότερα, έγινε συμβουλάτορας του Παπανδρέου αργότερα. Τι να πει κανείς;» Ζαπατίστας: «Δεν ξεφεύγουν από το αστικό μοντέλο».