Η κοινωνική πολιτική της Κομμούνας
Αν και η ζωή της Κομμούνας ήταν εξαιρετικά μικρή, και παρ' όλη τη κριτική που μπορεί να της γίνει για κάποια ζητήματα σχετικά με την γραφειοκρατία, τα μέτρα που πάρθηκαν κατά τη διάρκεια της σύντομης ύπαρξής της είναι αξιοσημείωτα και ενδεικτικά για την κατεύθυνση που θα είχε εάν είχε καταφέρει να επιβιώσει της αστικής επίθεσης.
Η σύνθεση της Κομμούνας περιελάμβανε Προυντονιστές αναρχικούς, σοσιαλιστές μέλη της Διεθνούς, Μπλανκιστές και πολλούς δημοκράτες. Παρ' όλη την πολιτική πολυμορφία τους, το 25% των εκλεγμένων στη Κομμούνα είχαν κάτι κοινό. Ήταν Ελευθεροτέκτονες ! Οι αποφάσεις που πάρθηκαν ήταν εξαιρετικά ριζοσπαστικές, αν και πολλές από αυτές έμειναν μόνο στα χαρτιά.
Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, όσον αφορά στην πολιτική που ακολούθησε η Κομμούνα στους τομείς: του χωρισμού κράτους - εκκλησίας, της δημόσιας εκπαίδευσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, φαίνεται λιγότερο εμπνευσμένη από τον Μαρξισμό και περισσότερο από τον Ελευθεροτεκτονισμό. Τα μέτρα που πήρε για την αποκατάσταση των κοινωνικών αδικιών και τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, ήταν τα ίδια με τις μεταρρυθμίσεις που προτείνονταν, κατά τη διάρκεια των εργασιών, στις Γαλλικές Τεκτονικές Στοές την περίοδο 1850 – 1870.
Στο «πολιτικά συμβολικό» κομμάτι, η Κομμούνα επανέφερε, την πρώτη μέρα λειτουργίας της, 28 Μάρτη, το Επαναστατικό Ημερολόγιο, που είχε καταργήσει η θερμιδοριανή αντεπανάσταση του 1794. Βρισκόταν πλέον, όχι στο 1871, αλλά στο «έτος 79 της Δημοκρατίας», και καθόρισε την κόκκινη σημαία σαν κρατικό έμβλημα της Κομμούνας.
Βασικό μέτρο το οποίο πήρε ήταν ο χωρισμός κράτους και εκκλησίας (Laïcité). Όλη η εκκλησιαστική περιουσία έγινε δημόσια και η εκκλησία έχασε κάθε πρόσβαση στην σχολική εκπαίδευση. Στις εκκλησίες δόθηκε η δυνατότητα να συνεχίσουν την θρησκευτική τους δραστηριότητα μόνο εφόσον οι χώροι τους άνοιγαν για την πραγματοποίηση ανοιχτών πολιτικών και πολιτιστικών συγκεντρώσεων τα απογεύματα. Τα μέτρα αυτά που καταργήθηκαν αμέσως μετά την καταστολή της Κομμούνας, επανήλθαν στη Γαλλία μόνο μετά το 1905, μετά από πολυετείς αγώνες του Τεκτονισμού, με τη ψήφιση του νόμου για τον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους.
Στην εκπαίδευση ξεκίνησε η διαδικασία που θα έκανε την βασική αλλά και την τεχνική εκπαίδευση προσβάσιμη στον καθένα. Σε κάποια διαμερίσματα πάρθηκαν αξιομνημόνευτα μέτρα όπως η δωρεάν παροχή όλων όσων απαιτούσε η εκπαιδευτική διαδικασία ή ακόμη και η δωρεάν παροχή τροφής και ενδυμασίας στους μαθητές.
Αξιοσημείωτη δράση υπήρξε τις ημέρες της Κομμούνας και στα ζητήματα των γυναικών. Στις 11 Απρίλη από ορισμένες σοσιαλίστριες γυναίκες συστάθηκε η φεμινιστική οργάνωση «Ένωση Γυναικών για την Υπεράσπιση του Παρισιού» και τη φροντίδα των τραυματιών. Πιστεύοντας ότι η απελευθέρωση από την πατριαρχία μπορούσε να έρθει μόνο με τον παγκόσμιο αγώνα κατά του καπιταλισμού, ζητούσαν ισότητα των φύλων, ισότητα μισθών, δικαίωμα στο διαζύγιο για τις γυναίκες και ελεύθερη, μη εκκλησιαστική, εκπαίδευση για τα κορίτσια. Στις διεκδικήσεις τους επίσης υπήρχε η άρση του διαχωρισμού μεταξύ παντρεμένων και μη γυναικών, των υιοθετημένων και φυσικών παιδιών, η απαγόρευση της πορνείας. Αν και στο συμβούλιο της Κομμούνας δεν υπήρχε γυναικεία παρουσία, η Ένωση Γυναικών δρούσε μέσα σε πολλές κοινοτικές επιτροπές και διοργάνωσε πολλά συνεταιριστικά εργαστήρια. Και είναι αξιοσημείωτο, επίσης, ότι παρ' όλη τη δραστηριότητά της, η Ένωση Γυναικών δεν διεκδίκησε το δικαίωμα εκλογής και ψήφου για τις γυναίκες.
Τα περισσότερα κοινωνικά ζητήματα, πάντως, αναλήφθηκαν από τα κατά τόπους διαμερίσματα της πόλης. Το Συμβούλιο της Κομμούνας, που ήταν άμεσα ανακλητό από τους Παριζιάνους, ασχολήθηκε με τα κυρίαρχα ζητήματα που απασχολούσαν το σύνολο της πόλης και ιδίως τον στρατιωτικό τομέα. Τα επιμέρους διαμερίσματα της πόλης με τα δικά τους συμβούλια και επιτροπές φρόντιζαν, σε συνεργασία με την Κομμούνα, για ζητήματα που αφορούσαν από την διατροφή και την υγεία μέχρι την εκπαίδευση και την εργασία.
Τα διατάγματα
29 Μάρτη:
Κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας και του τακτικού στρατού. Δημιουργία Εθνοφρουράς, αποτελούμενης από “όλους τους ικανούς άντρες”.
Καθιέρωση του ασυμβίβαστου της υπηρεσίας στην Κομμούνα και στην κυβέρνηση των Βερσαλλιών. Τρίμηνη απαγόρευση των εξώσεων και επιστροφή του ενοικίου του Μάρτη.
Απαγόρευση πώλησης των ενεχυριασμένων αντικειμένων.
30 Μάρτη:
Αφοπλισμός των “νομιμοφρόνων” Εθνοφρουρών.
2 Απρίλη:
Κατάργηση των τυχερών παιχνιδιών.
3 Απρίλη:
Χωρισμός της εκκλησίας από το κράτος. Κατάργηση του εκκλησιαστικού προϋπολογισμού. Δημοτικοποίηση των εκκλησιαστικών ακινήτων.
4 Απρίλη:
Επικύρωση της εκλογής του Γερμανού Leo Frankel στην Κομμούνα. Διακήρυξη της παγκοσμιότητάς της.
6 Απρίλη:
Δημόσια καταστροφή της λαιμητόμου.
Καθιέρωση των αντιποίνων ενάντια στους αντεπαναστάτες και του θεσμού της ομηρείας.
9 Απρίλη:
Απελευθέρωση όσων κρατουμένων κρατούνται χωρίς κατηγορία.
12 Απρίλη:
Κατάργηση των διώξεων για διαμαρτυρημένα γραμμάτια.
15 Απρίλη:
Καθιέρωση της δημοσιότητας των συνεδριάσεων της Κομμούνας.
16 Απρίλη:
Δημιουργία επιτροπής καταγραφής των εγκαταλελειμμένων από τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων για την αποκατάσταση της λειτουργίας τους από τους εργάτες.
20 Απρίλη:
Απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των εργαζόμενων αρτοποιών.
26 Απρίλη:
Κατάργηση των προνομίων των δημοσίων υπαλλήλων. Καθορισμός της αμοιβής τους. Διορισμός επιτροπής για τη δημιουργία “Ελεύθερων Πανεπιστημίων”
Διορισμός επιτροπής για την αναδιοργάνωση των πολιτικών δικαστηρίων.
27 Απρίλη:
Πλήρης κατάργηση της ποινική και αστικής δικαιοδοσίας των επιχειρηματιών στους χώρους δουλειάς. Κατάργηση του δικαιώματος των προστίμων καΟ Τεκτονισμόςι επιστροφή όσων είχαν εισπραχθεί.
Καθιέρωση της ασυλίας των ξένων απέναντι στις κατασχέσεις.
28 Απρίλη:
Κατάργηση της διάκρισης “νόμιμων” και “μη νόμιμων” συζύγων των Εθνοφρουρών στην είσπραξη του οικογενειακού επιδόματος. Καθιέρωση δωρεάν παιδείας, διορισμός επιτροπής για την αναδιοργάνωσή της.
Μέτρα για την καταπολέμηση της πορνείας και την προστασία των πορνών.
4 Μάη:
Κατάργηση των πολιτικών και επαγγελματικών όρκων.
7 Μάη:
Καταστροφή του Παρεκκλησίου για τον Εξαγνισμό για την εκτέλεση του Λουδοβίκου του 16ου.
Δωρεάν επιστροφή όλων των αντικειμένων αξίας κάτω των 20 φράγκων που είχαν ενεχυριαστεί μετά τις 25 Απρίλη.
Συνεχίζεται