Γ.Μ ΛΑΪΚΙΣΤΗΣ
Τρίτη 8 Ιουλίου 2008
« Ένα δημοκρατικό πολίτευμα είναι εκατό φορές καλύτερο από ένα δεσποτικό και μοναρχικό καθεστώς» - Μιχαήλ Μπακούνιν
Χρειάστηκε να περάσουν πάνω από 100 χρόνια, δηλ. περίπου το 1975, που αρχίζουν να ξαναμπαίνουν στην ελληνική κοινωνία τα ζητήματα της άμεσης δημοκρατίας, του κοινωνικού και πολιτικού αποκεντρωτισμού και του κοινοτισμού.
Από τότε που ειπώθηκαν αυτά από τον Μπακούνιν, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Σε πολλές περιπτώσεις το δημοκρατικό πολίτευμα κατάντησε να είναι χειρότερο και από το δεσποτικό. Αυτό το δημοκρατικό πολίτευμα ενώ παραμένει στην κοινωνική του βάση ολιγαρχικό, εμφανίστηκε και εμφανίζεται με δύο εκδοχές.
Η μία είναι η φιλελεύθερη – ολιγαρχική εκδοχή του (δυτική αστική δημοκρατία) και η άλλη είναι η απολυταρχική εκδοχή του ( λαϊκές δημοκρατίες ανατολικών χωρών, θεοκρατικές δημοκρατίες τύπου Ιράν).
Ακριβώς επειδή είναι ολιγαρχικά συστήματα, δεν μπορούν να ξεφύγουν και από τον περιορισμό να γίνονται δεσποτικά από τη στιγμή που η μεγάλη πλειοψηφία του λαού εναντιώνεται σε αυτές τις οικονομικές και πολιτικές ολιγαρχίες.
Η ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ
Χρειάστηκε να περάσουν πάνω από 100 χρόνια, δηλ. περίπου το 1975, που αρχίζουν να ξαναμπαίνουν στην ελληνική κοινωνία τα ζητήματα της άμεσης δημοκρατίας, του κοινωνικού και πολιτικού αποκεντρωτισμού και του κοινοτισμού.
Τι έφταιξε; ( Είναι μια συζήτηση που θα εξελιχθεί παρακάτω)
Παραθέτω πιο κάτω αποσπάσματα από το Καταστατικό του Δημοκρατικού Συλλόγου Πάτρας. Στα 1876, οι αναρχικοί αυτοί σύντροφοι, τόλμησαν να εκδώσουν στην εφημερίδα τους, το καταστατικό τους. Συνελήφθησαν όλοι από το μοναρχικό καθεστώς του βασιλιά Όθωνα. Τα μέλη του συλλόγου εξέτισαν πολύμηνες φυλακίσεις. Η εφημερίδα και το τυπογραφείο κατασχέθηκαν και αυτός ο βαθιά αμεσοδημοκρατικός και ανθρώπινος λόγος, αργότερα συκοφαντήθηκε από τους αυταρχικούς σοσιαλιστές και μαρξιστές, σαν ρομαντικός και ουτοπικός.
Ο «Δημοκρατικός Σύλλογος» συγκροτείται στα 1876 και το ιδεολογικό του όργανο η «Ελληνική Δημοκρατία», πρωτοεκδίδεται τον Μάιο του 1877. Ο Σύλλογος θα προχωρήσει στη δημοσίευση ενός πολιτικού προγράμματος: βασίζεται στην αποδοχή της ανάγκης μιας επανάστασης, που θα καταστρέψει το κράτος και θα πραγματοποιήσει «διά της αδελφοσύνης και παιδεύσεως την πάλη εναντίον της πτώχειας και της αμάθειας, διά την δημιουργίαν ενός νέου άνθρωπου».
Ό κεντρικός πυρήνας της Ιδεολογίας τους, που ήταν ένας επαναστατικός ουμανιστικός αναρχισμός, διατυπώνεται με τον εξής τρόπο στο πρόγραμμα τους: «άκραν αποκέντρωσιν και τελείαν αυτοδιοίκησιν των Δήμων, πλήρη ελευθερίαν του ατόμου, άμεσον δημοκρατίαν, διά την οικοδόμησιν της Ιδικής μας κοινωνίας, της απέραντου μεταξύ των όντων αγάπης» …
Ένα αποσπασματικό μέρος από το καταστατικό του Δημοκρατικού Συνδέσμου του Λαού, ήταν το έξης:
Πεπεισμένοι,
Ότι, ή φτώχεια και ή αμάθεια είναι οι μεγαλύτερες πληγές τού Λαού,
Ότι, από αυτά τα δύο πηγάζει κάθε κοινωνική αθλιότης,
Ότι, επομένως, η έλευθέρωσίς μας από τη φτώχεια και την αμάθεια πρέπει να είναι ο ανώτερος σκοπός καθενός οπού θέλει να εργαστή ειλικρινώς υπέρ της Πατρίδος,
Ότι, ή έλευθέρωσίς αύτη ενδιαφέρει όλων μας διότι σκοπεύει να φέρη γενικήν Ισότητα εις τα δικαιώματα και τα καθήκοντα όλων, και θα έχει ως βέβαιον αποτέλεσμα και την άπελευθέρωσιν των αδελφών μας οι όποιοι είναι στη δουλεία.
Ότι, διά να ελευθερωθεί ο Λαός ο οποίος υποφέρει, πρέπει να σηκωθή αυτός ό ίδιος να ζήτηση την έλευθέρωσίν του και πρώτοι πρέπει να συνδράμουν όσοι εννοούν το καθήκον τους.
Φρονούντες,
Ότι, η ελευθέρωσις αυτή εξαρτάται, κατά μέγα μέρος, από την πολιτικήν χειραφέτησιν τού Λαού και βασιζόμενοι εις την Ιστορίαν μας, και εις το ότι κάθε άνθρωπος επλάσθη ελεύθερος και κύριος του εαυτού του, συσταίνομε Τον Δημοκρατικόν Σύνδεσμον του Λαού,
Όπως ενωμένοι ζητήσωμεν με όλας μας τας δυνάμεις την εφαρμογήν του Δημοκρατικού Πολιτεύματος, με τους εξής όρους:
Α. Άκραν αποκέντρωσιν και τελείαν αυτοδιοίκησιν των Δήμων, δηλ. κάθε Δήμος να είναι όλως διόλου ανεξάρτητος και να διοικήται μόνος του.
Β. Πλήρη ελευθερίαν του ατόμου.
Γ. Κάθε εξουσία να είναι υποταγμένη εις την κνριαρχίαν του Λαού κατ' ευθείαν……
Ο Δημοκρατικός Σύνδεσμος του Λαού, θεωρεί εχθρούς του όλων όσων προσπαθούν να διατηρήσουν την σημερινήν κατάστασιν.
Αναγνωρίζει ως νόμον του την Αλήθειαν, την Δικαιοσύνην και την Ηθικήν.
Και δέχεται διά μέλη του κάθε Σωματείον ή και άτομον, το όποιον ήθελε παραδεχτεί τό παρόν Καταστατικόν…...
Το ότι η αναρχία κινηματικά σήμερα, στην Ελλάδα, αναφορικά με το επαναστατικό της πρόταγμα είναι ανύπαρκτη και είναι φυσικά χρόνια πίσω ακόμα και από το 1876, είναι το ζητούμενο αλλά και η συζήτηση που «πρέπει», κατά τη γνώμη μου, να ανοιχτεί.
Λίγα λόγια για τις συνθήκες της εποχής που έδρασε ο Δημοκρατικός Σύλλογος
Ο Όθωνας ήρθε στην Ελλάδα σαν πεφωτισμένος μονάρχης. Εκείνη την εποχή πολλοί μονάρχες παρουσιάζονταν σαν πεφωτισμένοι μεταρρυθμιστές ή αναμορφωτές, θορυβημένοι ή και φοβούμενοι τα λαϊκά επαναστατικά κινήματα της εποχής ( μην ξεχνάμε ότι είχε προηγηθεί η γαλλική επανάσταση).
Μαζί του ήρθαν και μαθητές του Σαιν Σιμόν, οι οποίοι έβλεπαν ότι μέσα από τη φωτισμένη μοναρχία μπορεί να δημιουργήσουν συνθήκες για την κοινωνία που οραματίζονταν. Δε θυμάμαι το όνομα ενός από τους γεωπόνους συμβούλους, αλλά πάνω στο πρότυπό του για τη γεωργία και τη βιοτεχνία , στηρίχτηκε το όραμα να γίνει η Ελλάδα ένας πρότυπος βοτανικός κήπος.
Πολλές ιδέες εφαρμόστηκαν σε νέες κωμοπόλεις. Στην Αμαλιάδα, για παράδειγμα, που πήρε τ΄ όνομά της από τη βασίλισσα Αμαλία, γυναίκα του Όθωνα ή στην Κυπαρισσία κτλ.
Ο Δημοκρατικός Σύλλογος σαφώς και ήταν αναρχικών αντιλήψεων, συνδεόταν με την αναρχική διεθνή και σε ένα συνέδριο εκπροσωπήθηκε από τον Ιταλό σύντροφο Κόστα.
Μην ξεχνάμε, για την εποχή που αναφερόμαστε πως η Ελλάδα έφτανε μέχρι τη Λαμία! Αρκετοί σύντροφοι αναρχικοί από την Ευρώπη πολέμησαν μαζί με Γαριβαλδινούς για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και αργότερα της Κρήτης από τον Οθωμανικό ζυγό (μη μου πείτε πως ήταν εθνικιστές!).
Ο δε σύντροφος Τσιπριάνι που πολέμησε και τραυματίστηκε στη μάχη του Δομοκού το Μάη του 1897, αργότερα με έναν πύρινο λόγο που έβγαλε, ξεσήκωσε τους φοιτητές που έστησαν οδοφράγματα στο κέντρο της Αθήνας, σήκωσαν την κόκκινη σημαία και εναντιώθηκαν στον Όθωνα και στην μοναρχία.
Εκτός των άλλων οι σύντροφοι του Δημοκρατικού Συλλόγου είναι και οι πρώτοι δημοτικιστές και αυτό φαίνεται γλαφυρά από το ντοκουμέντο που παραθέτω πιο κάτω και αποσπάσματα από τις θέσεις τους για το ανατολικό ζήτημα.
Επίσης παραθέτω αποσπάσματα από το πρόγραμμα της Λίγκας που δημιούργησαν οι αναρχικοί με την ονομασία Λίγκα για τη Δημοκρατία και την Ειρήνη". Οι σύντροφοι αυτοί ήταν οι πρώτοι που μίλησαν για τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης και έλεγαν πως οποιοσδήποτε πόλεμος μεταξύ των λαών της θα είναι αδελφοκτόνος!
Έτσι, για να καταλάβουμε ότι αν η αναρχία είναι δημιουργική, είναι και αξεπέραστη!
Πηγές:
- Κορδάτος, Ιστορία του εργατικού κινήματος
- Κ. Μοσκώφ, Ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης, εκδ. Καστανιώτη
- Μιχάλης Δημητρίου, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα, εκδ. Πλέθρο
- Μπροσούρα του περιοδικού CONTACT, Η αναρχική οργάνωση "Δημοκρατικός Σύλλογος της Πάτρας", μια μελέτη του Ελευθεριακού Ιστορικού Αρχείου
Παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο των προτάσεων του Μπακούνιν που υποβλήθηκαν και ψηφίστηκαν ομόφωνα στο συνέδριο της αναρχικής Λίγκας «Για την Δημοκρατία και την Ειρήνη», που έγινε το 1867 στην Ελβετία. Όχι για κανένα άλω λόγω παρά μονό για ανάγνωση του εύρους τον αναρχικών ιδεών αφού οι αναρχική ήταν από του πρώτους που μίλησαν για την ενωμένη Ευρώπη τον λαών. Και ότι οιοσδήποτε πόλεμος μεταξύ τους θα είναι εμφύλιος και αδελφοκτόνος.
Σύμφωνα με το ομόφωνο αίσθημα τού συνεδρίου της Γενεύης, οφείλουμε να διακηρύξουμε:
1) Ότι για να κάνουμε να θριαμβεύσει η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η ειρήνη στις διεθνείς σχέσεις της Ευρώπης, για να κάνουμε αδύνατο τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών λαών που συνθέτουν την Ευρωπαϊκή οικογένεια, δεν υπάρχει παρά ένας μόνο τρόπος: να συγκροτήσουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.
2) Ότι οι Πολιτείες της Ευρώπης δεν μπορούν να σχηματισθούν με τα Κράτη όπως είναι συγκροτημένα σήμερα, αν ληφθεί υπόψη η τερατώδης ανισότητα που υπάρχει μεταξύ των αντίστοιχων δυνάμεων τους.
3) Ότι το παράδειγμα της μακαρίτισσας Γερμανικής Συνομοσπονδίας έχει υποδείξει προκαταβολικά πως μία Συνομοσπονδία μοναρχιών αποτελεί μία κοροϊδία: ότι είναι ανίκανη να εγγυηθεί είτε την ειρήνη είτε την ελευθερία των λαών.
4) Ότι κανένα συγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό κράτος ακόμη και στρατιωτικό, έστω κι αν αποκαλείται ρεπουμπλικανικό, δε θα μπορέσει να μπει σοβαρά και ειλικρινά σε μια Διεθνή Συνομοσπονδία. Απ΄ την συγκρότησή του, που θ' αποτελεί πάντοτε μια ανοιχτή η" καλυμμένη άρνηση της ελευθερίας στο εσωτερικό, θα είναι αναγκαστικά μια διακήρυξη συνεχούς πολέμου· μια απειλή ενάντια στην ύπαρξη των γειτονικών χωρών. Θεμελιωμένο βασικά πάνω σε μια έσχατη πράξη βίας, την κατάκτηση, ή εκείνο που στην Ιδιωτική ζωή αποκαλείται κλοπή με διάρρηξη — πράξη που ευλογείται από την εκκλησία κάποιας θρησκείας, καθαγιασμένη από το χρόνο ακόμη και μετασχηματισμένη σε Ιστορικό δικαίωμα — και στηριζόμενο σ' αυτό το θείο καθαγιασμό μιας θριαμβεύτριας βίας ή σαν σ' ένα αποκλειστικό και υπέρτατο δικαίωμα, κάθε συγκεντρωτικό Κράτος τίθεται και μόνο μ' αυτό σαν απόλυτη άρνηση του δικαιώματος όλων των άλλων Κρατών, μην αναγνωρίζοντάς τα ποτέ, στις συμφωνίες που συνάπτει μ' αυτά, παρά μόνο από ένα πολιτικό συμφέρον και από αδυναμία.
5) Ότι όλα τα μέλη της Λίγκας οφείλουν κατά συνέπεια να τείνουν μ' όλες τις προσπάθειες τους να επανασυγκροτήσουν τις αντίστοιχες πατρίδες τους, για να αντικαταστήσουν την αρχαία οργάνωση, την θεμελιωμένη, από πάνω προς τα κάτω, πάνω στη βία και την αρχή της εξουσίας, με μια νέα οργάνωση που να μην έχει άλλη βάση από τα συμφέροντα, τις ανάγκες και τις φυσικές έλξεις των λαών, ούτε άλλη αρχή από την ελεύθερη ομοσπονδιοποίηση των ατόμων μέσα στις κοινότητες, των κοινοτήτων μέσα στις επαρχίες των επαρχιών μέσα στα έθνη και τελικά αυτών μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης αρχικά και αργότερα όλου του κόσμου.
6) Κατά συνέπεια, απόλυτη εγκατάλειψη κάθε λεγόμενου ιστορικού δικαιώματος των Κρατών όλα τα ζητήματα τα σχετικά με τα φυσικά, πολιτικά, στρατιωτικά, εμπορικά σύνορα, πρέπει να θεωρηθούν στο εξής ότι ανήκουν στην αρχαία ιστορία και να απορριφθούν με αποφασιστικότητα από τα μέλη της Λίγκας.
7) Αναγνώριση του απόλυτου δικαιώματος κάθε έθνους, μεγάλου ή μικρού, κάθε λαού, αδύναμου ή Ισχυρού, κάθε επαρχίας, κάθε κοινότητας σε μια πλήρη αυτονομία, προϋποτιθέμενου ότι η εσωτερική τους συγκρότηση δεν θ' αποτελεί απειλή και κίνδυνο για την αυτονομία και την ελευθερία των γειτονικών χωρών.
8) Από το γεγονός ότι μια χώρα αποτελεί μέρος ενός κράτους, έστω κι αν έχει προσχωρήσει ελεύθερα δεν ακολουθεί καθόλου γι' αυτή η υποχρέωση να μένει προσδεμένη για πάντα. Καμιά διαρκής υποχρέωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από την ανθρώπινη δικαιοσύνη, την μόνη που μπορεί να μας επιβάλλεται, και δεν θ' αναγνωρίσουμε ποτέ άλλα δικαιώματα, ούτε άλλα καθήκοντα από εκείνα πού θεμελιώνονται πάνω στην ελευθερία. Το δικαίωμα της ελεύθερης Ένωσης και της εξίσου ελεύθερης αποχώρησης είναι το πρώτο, το πιο σπουδαίο από όλα τα πολιτικά δικαιώματα" εκείνο χωρίς το όποιο η συνομοσπονδία δεν θα ήταν παρά ένας συγκαλυμμένος συγκεντρωτισμός.
9) Απ' όσα έχουν προηγηθεί προκύπτει ότι η Λίγκα πρέπει να απορρίψει ειλικρινά κάθε συμμαχία αυτού ή εκείνου του εθνικού τμήματος της Ευρωπαϊκής δημοκρατίας με τα μοναρχικά Κράτη, ακόμη κι όταν αυτή η συμμαχία θα΄χε για στόχο την επανακατάκτηση της ανεξαρτησίας ή της ελευθερίας μιας καταπιεζόμενης χώρας" μια τέτοια συμμαχία, δεν θα μπορούσε να οδηγήσει παρά σε αυταπάτες, και θα΄ταν ταυτόχρονα μια προδοσία εναντία στην επανάσταση.
10) Αντίθετα η Λίγκα, επειδή είναι η Λίγκα της ειρήνης και επειδή έχει πειστεί ότι η ειρήνη δε θα μπορέσει να κατακτηθεί και να θεμελιωθεί παρά μόνο πάνω στην πιο στενή και πλήρη αλληλεγγύη των λαών μέσα στην δικαιοσύνη και την ελευθερία, πρέπει να διακηρύξει έντονα τις συμπάθειες της για κάθε εθνική εξέγερση ενάντια στην καταπίεση, είτε ξένη είτε αυτόχθονα, δοσμένου ότι μια τέτοια εξέγερση γίνεται στο όνομα των άρχων μας και για το συμφέρον των λαϊκών μαζών, αλλά όχι με την φιλόδοξη πρόθεση να ιδρυθεί ένα Ισχυρό Κράτος.
11) Η Λίγκα πρέπει να κηρύξει ανοιχτά τον πόλεμο ενάντια σε ότι αποκαλείται δόξα, μεγαλείο και Ισχύς των Κρατών. Σε όλα αυτά τα ψεύτικα και κακοποιά είδωλα για τα όποια κατακρεουργούνται εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα, αντιπαραθέτουμε την δόξα της ανθρώπινης ευφυΐας που εκδηλώνεται στην επιστήμη και σε μια παγκόσμια ευημερία θεμελιωμένη πάνω στην εργασία, την δικαιοσύνη και την ελευθερία.
12) Η Λίγκα θ' αναγνωρίσει την εθνικότητα σαν ένα φυσικό γεγονός. Έχει αναμφισβήτητα δικαίωμα σα μια ελεύθερη ύπαρξη και ανάπτυξη, αλλά όχι σαν αρχή, γιατί κάθε αρχή πρέπει να φέρει τον χαρακτήρα της παγκοσμιότητας και ή εθνικότητα δεν είναι αντίθετα παρά ένα αποκλειστικό, διαχωρισμένο γεγονός. Η λεγόμενη αρχή της εθνικότητας, όπως την έχουν θέσει στις μέρες μας οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Πρωσίας, ακόμη και πολλοί Γερμανοί, Πολωνοί, Ιταλοί και Ούγγροι πατριώτες δεν είναι παρά ένα παράγωγο πού αντιπαρατέθηκε από την αντίδραση στο πνεύμα της επανάστασης: έντονα αριστοκρατική στο βάθος της, σε βαθμό που να υποτιμά τις διαλέκτους των μη εγγράμματων πληθυσμών, αρνούμενη σιωπηρά την ελευθερία των επαρχιών και την πραγματική αυτονομία των κοινοτήτων, και υποστηριζόμενη σ' όλες τις χώρες όχι από τις λαϊκές μάζες, των οποίων θυσιάζει συστηματικά τα πραγματικά συμφέροντα σ΄ ένα λεγόμενο κοινό καλό, το οποίο δεν είναι ποτέ παρά μόνον εκείνο των προνομιούχων τάξεων, αυτή η αρχή δεν εκφράζει τίποτα άλλο εκτός από τα υποτιθέμενα ιστορικά δικαιώματα και τη φιλοδοξία των Κρατών. Το δικαίωμα της εθνικότητας δεν μπορεί λοιπόν ποτέ να θεωρηθεί από τη Λίγκα παρά σαν ένα από τα φυσικά επακόλουθα της υπέρτατης αρχής της ελευθερίας, παύοντας να΄ναι ένα δικαίωμα από τη στιγμή που τίθεται είτε ενάντια στην ελευθερία είτε ακόμη και πέρα από την ελευθερία.
13) Η ενότητα είναι ο στόχος, προς τον οποίο τείνει ακατάσχετα η ανθρωπότητα. Αλλά γίνεται μοιραία καταστροφική για την ευφυΐα, την αξιοπρέπεια, την ευημερία των ατόμων και των λαών, κάθε φορά που διαμορφώνεται πέραν της ελευθερίας, είτε με την βία, είτε υπό την εξουσία μιας κάποιας θεολογικής, μεταφυσικής, πολιτικής ή ακόμα και οικονομικής Ιδέας. Ο πατριωτισμός που τείνει στην ενότητα πέρα από την ελευθερία, είναι ένας κακός πατριωτισμός, πάντοτε ολέθριος για τα λαϊκά και πραγματικά συμφέροντα της χώρας που προφασίζεται ότι εξυψώνει και υπηρετεί, φίλος, συχνά χωρίς να το ξέρει, της αντίδρασης, εχθρός της επανάστασης, δηλαδή της χειραφέτησης, των εθνών και των ανθρώπων. Η Λίγκα δεν μπορεί ν΄ αναγνωρίσει παρά μια μόνο ενότητα: εκείνη που θα εγκαθιδρυθεί ελεύθερα από την ομοσπονδιοποίηση αυτονόμων μερών μέσα στο σύνολο, έτσι ώστε αυτό, παύοντας να΄ναι η άρνηση των ιδιαίτερων δικαιωμάτων και συμφερόντων, παύοντας να΄ναι το κοιμητήριο όπου έρχεται βίαια για να θαφτεί κάθε τοπική ευημερία, θα γίνει αντίθετα η επιβεβαίωση και η πηγή όλων αυτών των αυτονομιών και κάθε τέτοιας ευημερίας. Η Λίγκα θα επιτεθεί επομένως σθεναρά ενάντια σε κάθε θρησκευτική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική οργάνωση που δεν θα΄χει διαποτιστεί απόλυτα απ΄ αυτή τη μεγάλη αρχή της ελευθερίας: χωρίς αυτή, δεν υπάρχει καθόλου ευφυΐα, καθόλου δικαιοσύνη, καθόλου ευημερία, καθόλου ανθρωπιά..
Πηγή: Μ. Μπακούνιν «Φεντεραλισμός. Σοσιαλισμός, αντιθεολογισμός» , εκδ. Ελεύθερος Τύπος
