Tom Goyens*
Το φθινόπωρο του 1885, ένας Αμερικανός μετανάστης από το Rhode Island, ο Frederic Upham, έδωσε μια διάλεξη με τίτλο “Τι είναι η Αναρχία;” σε μια συγκέντρωση ελεύθερων στοχαστών (ή ελευθεροσκεπτικιστών) της Μελβούρνης. (1) Επίσης, την ίδια εποχή, ο γεννημένος στη Μελβούρνη David Alfred Andrade, συνδέεται με το “Liberty”, αναρχικό περιοδικό που εδρεύει στη Βοστώνη και γίνεται τακτικός του ανταποκριτής. (2) Αυτά τα γεγονότα επρόκειτο να οδηγήσουν άμεσα στην ίδρυση της πρώτης αναρχικής ομάδας της Αυστραλίας, της Melbourne Anarchist Club (Αναρχική Λέσχη Μελβούρνης) τη 1η Μάη 1886. Στην εν λόγω ομάδα συμμετείχαν, επίσης, ανάμεσα στους άλλους, ο μετανάστης από την Αγγλία John William Fleming (ο επονομαζόμενος Chummy, ο οποίος το 1907 κάλεσε την Έμμα Γκόλντμαν για διαλέξεις και περιοδεία στην Αυστραλία) και ο John Arthur Andrews, γεννημένος στο Bendigo της Βικτώριας, ο οποίος αποχώρησε λίγο αργότερα από τη Λέσχη για να αναδειχθεί στον κύριο εκπρόσωπο του κομμουνιστικού αναρχισμού στην Αυστραλία.
Το αντικείμενο αυτής της εργασίας είναι οι σχέσεις μεταξύ αυτών των Αυστραλών αναρχικών και των Ηνωμένων Πολιτειών. (3)
Πρέπει, κατ’ αρχάς, να αναφέρω εν συντομία δύο γεγονότα, τα οποία θα χρησιμεύσουν ως πλαίσιο. Πρώτον, ενώ οι αναρχικοί δημιούργησαν μια μικρή παρουσία στο εσωτερικό του αυστραλιανού ριζοσπαστικού κινήματος, ήταν μέρος του όλου διαλόγου, ακριβώς όπως οι τώρα ξεχασμένοι προπαγανδιστές του ενός ενιαίου φόρου (single-tax) ή οι Knights of Labor (Ιππότες της Εργασίας). Όπως παρατήρησε ο ιστορικός Bruce Scates: “μελετώντας τους ηττημένους δημιουργείται ένας τρόπος ανοίγματος ενός ευρύτερου πεδίου δυνατοτήτων, διαφεύγοντας από μια άποψη του παρελθόντος που είναι συχνά στενή και τελεολογική”. (4) Δεύτερον, οι αναρχικοί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1880 και 1890 σπάνια λειτουργούσαν μέσα σε ένα ενιαίο ιδεολογικό στρατόπεδο. Αγαπούσαν τις αρχές, αλλά οι ιδέες τους ήταν συχνά σε εξέλιξη, και συμμετείχαν εύκολα σε μια ποικιλία εκστρατειών και συμμαχιών. Ιδεολογικές διαφορές -ακόμη και διασπάσεις- εμφανίστηκαν, αλλά αργά και κάπως αργότερα από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο κομμουνιστικός αναρχισμός των μεταναστών άρχισε να επισκιάζει τη γηγενή, ατομικιστική παράδοση. Υπάρχει μια ισχυρή τοπική και περιφερειακή έκκληση στους Αυστραλούς αναρχικούς που συγκεντρώθηκαν στη Μελβούρνη και το Σίδνεϊ, αλλά οι αμερικανικές (και ευρωπαϊκές) δι-εθνικές σχέσεις ήταν ζωτικής σημασίας. Χρειαζόμαστε μια πολυεπίπεδη προσέγγιση για να βάλουμε τον αυστραλιανό αναρχισμό στον χάρτη.
Η ίδρυση του Melbourne Anarchist Club την 1η Μάη 1886, με την πρώτη ματιά μπορεί να φαίνεται σαν μια τοπική, απομονωμένη ιστορία. (5) Το άμεσο πλαίσιο, ωστόσο, αποκαλύπτει όχι μόνο μια τοπική, αλλά και μια αποικιακή και διακρατική διάσταση. Οι ταραχώδεις δεκαετίες του 1880 και του 1890 γνώρισαν την αναζήτηση μιας εθνικής ταυτότητας όταν η πολιτική ήταν συχνά αντιφατική και κατακερματισμένη. Οι αυστραλιανές αποικίες συνταράχθηκαν από πολλές μεταρρυθμίσεις και ριζοσπαστικά κινήματα που ευελπιστούσαν να απαντήσουν στην οικονομική αβεβαιότητα και την ύφεση. (6) Η Workingmen’s Political Reform Association (Εργατική Ένωση Πολιτικών Μεταρρυθμίσεων), για παράδειγμα, έμελλε να δει τα μισά μέλη της να γίνονται αναρχικοί. (7) Ένα πολύ πιο σημαντικό σπίτι για τους “κλειστούς “ αναρχικούς ήταν το Τμήμα της Βικτώριας της Australasian Secular Association (ASA - Αυστραλιανή Κοσμική Ένωση), που είχε ως επικεφαλής τον μαχητικό μετανάστη Joseph Symes. Εδώ οι ελεύθεροι στοχαστές όλων των τάσεων μάχονται εναντίον μιας εχθρικής κοινότητας και μιας αποικιακής κυβέρνησης που προσπάθησαν να επιβάλουν έναν μάλλον πουριτανικό “κώδικα αξιοπρέπειας” με τη βοήθεια των Εκκλησιών και του Τύπου. (8) Υπάρχουν παραλληλισμοί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, πάντως, καθώς ο ιστορικός Robin Archer, έχει τεκμηριώσει ότι η αυστραλιανή κοινωνία ήταν πολύ λιγότερο θρησκευτική από την αμερικανική κοινωνία. (9)
Σύντομα, μια ρήξη μεταξύ των αναρχικών και του Symes οδήγησε τους πρώτους να δημιουργήσουν, τον Μάη του 1886, τη δική τους λέσχη συζήτησης ως παρακλάδι του ASA. Τα πιο σημαντικά μέλη αυτής της ομάδας ήταν ο David Andrade και ο αδελφός του Will, ο Fred Upham, ο Chummy Fleming και ο J.A.Andrews μεταξύ άλλων. (10) Αυτό που τους ένωνε ήταν μια βαθιά δέσμευση για την ατομική ελευθερία και η εχθρότητα προς την Εκκλησία και το Κράτος. Γι’ αυτούς, η σύνδεση του αθεϊσμού με τον αναρχισμό ήταν εύκολη, ή όπως δήλωσε ο Andrade το 1886: “Η αναρχία, εν συντομία, είναι στην πολιτική ό,τι είναι ο αθεϊσμός στη θεολογία”. (11) Το Κράτος πρέπει να εξαφανιστεί και να σταματήσει να παρεμβαίνει στη ζωή των ανθρώπων. Αντιτάχθηκε στην τιμολογιακή (tariff) πολιτική της τοπικής κυβέρνησης της Βικτώριας, στον ρόλο της στην εκπαίδευση, την οικονομία, τις ταχυδρομικές υπηρεσίες, και τη υγεία (ο Andrade ήταν ιδιαίτερα ενεργός στο κίνημα κατά του υποχρεωτικού εμβολιασμού). (12) Τα μέλη της Λέσχης συναντιόνταν τακτικά μέχρι το 1889 και καλωσόριζαν στους κόλπους της όλους τους ριζοσπάστες, αν και δεν συμφωνούσαν όλα τα μέλη σε όλα τα θέματα. Η Λέσχη έδρασε ως ένα σφουγγάρι που απορρόφησε μια ποικιλία ακτιβιστών που αργότερα ακολούθησαν τον δικό τους δρόμο. Τον Απρίλη του 1887, τα μέλη της Λέσχης κυκλοφόρησαν τη δική τους εφημερίδα, την “Honesty” (“Τιμιότητα”) , αντίτυπα της οποίας στέλνονταν στις ΗΠΑ, και ειδικά στη Βοστώνη.
Ακόμα και πριν από την ίδρυση της Λέσχης, ο David Andrade είχε επαφή με τον Benjamin Tucker, εκδότη της “Liberty” (“Ελευθερία”) - από το 1881, το πρωταρχικό εκφραστικό μέσο του ατομικιστικού αναρχισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. (13) Καθ’ όλη τη διάρκεια του 1886 και του 1887, από το σπίτι του στο South Yarra της Μελβούρνης, ο David Andrade έστειλε πέντε αναφορές στη Βοστώνη, στις οποίες σκιαγράφησε την κατάσταση του αναρχισμού στην Αυστραλία με σχόλια σχετικά με την αποικιακή (κυρίως στη Βικτώρια) νομοθεσία καθώς και φιλοσοφικά ζητήματα. (14) Συνδέσεις όπως αυτή έχουν νόημα. Επιτρέπουν στις δύο πλευρές να “συνενώνονται” σε μια παγκόσμια ή διακρατική κοινότητα. Παρέχουν υποστήριξη και νομιμότητα στους Αυστραλούς. Τα τοπικά ζητήματα θα μπορούσαν πλέον να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης για την ανθρώπινη φύση, τα φυσικά δικαιώματα και τον ρόλο του Κράτους. Σε τελική ανάλυση, εάν μια αναρχική φιλοσοφία μιλάει για καθολικές πτυχές της ανθρώπινης κατάστασης, θα ήταν καλό να δούμε κινήσεις να αναδύονται σε όλες τις γωνιές του κόσμου. Αυτή η ίδια φιλοδοξία ισχύει για το κίνημα της ελεύθερης σκέψης και δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ήδη το 1884-1885, η ASA λάμβανε έντυπο υλικό, συμπεριλαμβανομένης και αναρχικής φιλολογίας, από το εξωτερικό.
Ο Άγγλος κοσμικός και αναρχικός Henry Seymour ήταν μια άλλη φυσιογνωμία που συνέδεσε τόσο τον Tucker όσο και τους Αυστραλούς. Ο Seymour εξέδωσε το έντυπο “The Anarchist” (“Ο Αναρχικός”) όπου και δημοσίευσε το “Θεός και Κράτος” του Μιχαήλ Μπακούνιν, μεταφρασμένο στα αγγλικά από τον Tucker. Έτσι, οι τρεις ατομικιστικές αναρχικές εφημερίδες άρχισαν να ανταλλάσσονται μεταξύ των Tucker, Seymour και Andrade και οι αναγνώστες τους βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στη δημοτικότητα των γραπτών των Μπακούνιν, Προυντόν, Σπένσερ και Στίρνερ. Κάθε εκδότης δημοσίευε στο έντυπό του διαφημίσεις των άλλων δύο εφημερίδων. Ο Andrade ανέγνωσε δυνατά το μανιφέστο του English Anarchist Circle (Αγγλικός Αναρχικός Κύκλος) -μια ομάδα γύρω από τον Seymour- στη δεύτερη συνέλευση του Melbourne Anarchist Club. (16) Το 1887, ο Tucker έγραφε ότι “η ‘Honesty’ εμφορείται ουσιαστικά από τις ίδιες αρχές με αυτές της ‘Liberty’ στην Αμερική”. (17) Το 1888, πολλά από τα βιβλία και τα φυλλάδια της “Liberty” αγοράστηκαν από τη Μελβούρνη.(18)
Μέσα από τις ανταλλαγές μεταξύ του Tucker και του Andrade είναι σαφές ότι και οι δύο άνδρες επέδειξαν την δική τους εκδοχή περί αναρχισμού. (19) Οι αναρχικοί της Μελβούρνης ήθελαν ένα κοινό όσο το δυνατόν ευρύτερο, παρ’ ότι το γεωγραφικό ήταν συχνά το πρόβλημα. Το ενημερωτικό δελτίο της Λέσχης απευθυνόταν για παράδειγμα στους “Λαούς της Αυστραλασίας”. Ένας ενθουσιασμένος Andrade μίλησε στον Tucker για την προοπτική της δημιουργίας αναρχικών λεσχών σε όλη την ήπειρο, όλες ενοποιημένες σε μια φανταστική “Αυστραλιανή Ένωση Αναρχικών”. (20) Ο Tucker ήταν εξίσου ενθουσιασμένος: “Ο αναρχισμός δεν είναι πουθενά πιο ενεργός από ό,τι στην Αυστραλία”, την οποία χαρακτήρισε ως “εκείνη τη μικρή ήπειρο”. (21) Έτσι τα περιοδικά και μια λειτουργική παγκόσμια ταχυδρομική υπηρεσία παρέχουν έναν από τους διαρκείς συνδετικούς ιστούς για κάθε μακρινή, διακρατική ριζοσπαστική κίνηση.
Ένας άλλος κοινός παράγοντας στα διασπορικά αυτά κινήματα είναι ο περιοδεύων λέκτορας που καλείται να μιλήσει στο εξωτερικό. Όχι μόνο μια τέτοια ευκαιρία μπορεί να αναζωογονήσει ένα απογοητευμένο και δυσλειτουργικό τμήμα ενός μεγαλύτερου κινήματος, αλλά κάνει επίσης τη μικρότερη ομάδα να καταβάλει προσπάθειες συγκέντρωσης χρημάτων για να καταστήσει δυνατό το ταξίδι. Αυτό συνέβη με τη μικροσκοπική Social-Revolutionary Club (Κοινωνική-Επαναστατική Λέσχη) στη Νέα Υόρκη το 1882 όταν προσκάλεσε τον διάσημο Johann Most για μια τέτοια περιοδεία. Ο Peter Kropotkin επισκέφθηκε δύο φορές τις Ηνωμένες Πολιτείες, φέρνοντας μεγάλο ενθουσιασμό στους ντόπιους αναρχικούς, ενώ το 1894, ο Βρετανός αναρχικός Charles W. Mowbray, έκανε επίσης μια αμερικανική περιοδεία. Σε αυτό το πνεύμα, ο Andrade πρότεινε στον Tucker να ταξιδέψει στην Αυστραλία ο αναρχικός συντάκτης Edwin Cox Walker, για να μεταρρυθμίσει τους “νομοταγείς Αυστραλούς”, όπως το έθεσε. (22) Ο Walker ήταν εκδότης του “Lucifer, the Light-Bearer”, μιας από τις κορυφαίες εφημερίδες που προωθούσε τον ελεύθερο έρωτα και τον έλεγχο των γεννήσεων. Αλλά δεν έφτασε ποτέ στην Αυστραλία.
Τρεις ημέρες μετά την ίδρυση του Melbourne Anarchist Club, τα γεγονότα του Haymarket στο Σικάγο συγκλόνισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες και είχαν μεγάλη επίδραση σε όλο τον κόσμο. Οι πρώτες αναφορές για τα γεγονότα εμφανίστηκαν στις κύριες εφημερίδες της Αυστραλίας στις 6 και 7 Μάη 1886. Οι περισσότερες καταδίκασαν τους αναρχικούς. Οι αναρχικοί της Μελβούρνης επέκριναν αμέσως αυτά τα δημοσιεύματα και τις εφημερίδες και εξέφρασαν τη συμπάθειά τους στους αναρχικούς του Σικάγου που κατηγορούνταν για εγκληματική συνωμοσία που οδήγησε στην αιματοχυσία. Ο Andrade, στην πραγματικότητα, είχε μιλήσει για την επαναστατική βία ακόμη και πριν από το Haymarket. Τον Απρίλη του 1886, δήλωσε ότι εάν τα ειρηνικά μέσα ήταν αναποτελεσματικά για την κατάκτηση της “κοινωνικής ελευθερίας”, τότε “πρέπει να χρησιμοποιηθεί η σωματική δύναμη για την εξασφάλισή της”. “Ο δυναμίτης”, πρόσθεσε, επαναλαμβάνοντας τον Johann Most, “είναι ένας από τους καλύτερους φίλους της εργαζόμενης ανθρωπότητας”. (23) Σε μια διάλεξη τις ίδιες μέρες, που δεν είχε σχέση με το Haymarket, μίλησε για τη "νέα τρομοκρατία” που θα ανατρέψει τη χριστιανική ταπεινοφροσύνη και τη δουλεία, επειδή «το Tyrannicide γίνεται αρετή και η δουλεία έγκλημα”. (24) Ο Andrade αργότερα εγκατέλειψε αυτές τις απόψεις.
Μετά τη δίκη και την καταδίκη σε θάνατο οκτώ αναρχικών για τα γεγονότα του Haymarket, τον Αύγουστο του 1886, οι αναρχικοί της Μελβούρνης ενέτειναν τις διαμαρτυρίες τους εναντίον της αστυνομίας, του Κράτους και του Τύπου. Καταδίκασαν τη “βασική ραδιουργία των αρχών καθώς έβαψαν [με αίμα] την αξέχαστη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Σικάγο τον περασμένο Μάη”. (25) Υιοθέτησαν ένα ψήφισμα, που δημοσιεύθηκε στην “Liberty” και απευθυνόταν στον κυβερνήτη του Ιλλινόις, και στο οποίο χαρακτήρισαν τη δίκη "νόμιμη δολοφονία”. (26) Μετά την εκτέλεση, στις 11 Νοέμβρη 1887, ο Andrade χαρακτήρισε αυτό το φρικτό γεγονός ως “ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα που έβαψαν με αίμα τις πιο αιματηρές σελίδες της αμερικανικής ιστορίας”. (27) Τα γεγονότα του Haymarket επηρέασαν βαθύτατα τη μεγάλη πλειοψηφία των Αυστραλών ριζοσπαστών, συμπεριλαμβανομένων των σοσιαλιστών.
Το 1888, επήλθε ένα σχίσμα μεταξύ των αναρχικών στην Αυστραλία, όχι τόσο για το ζήτημα της βίας, αλλά για το ρόλο της ιδιοκτησίας και των καρπών της εργασίας σε μια μελλοντική αναρχική κοινωνία. Ο αναρχικός κομμουνισμός, που επεξηγήθηκε τόσο εύγλωττα από τον Peter Kropotkin, είχε γίνει η κυρίαρχη φιλοσοφία μεταξύ των αναρχικών στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Ενώ οι ατομικιστές όπως ο Tucker και ο Andrade προσκολλήθηκαν στην έννοια της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και την ιδέα ότι ένας ικανός παραγωγός απολαμβάνει τους πλήρεις καρπούς της εργασίας του, οι αναρχικοί κομμουνιστές πίστευαν ότι η κοινοτική ιδιοκτησία (ακόμα και απαλλοτριωμλενη εάν είναι απαραίτητο) και η διανομή ανάλογα με τις ανάγκες αποτελούσε μια πραγματική αναρχική κοινωνία. Το στομάχι του εριστικού Tucker δεν μπορούσε να χωνέψει τους κομμουνιστές αναρχικούς με τους οποίους βρισκόταν σε πλήρη σύγκρουση στις Ηνωμένες Πολιτείες. (28)
Ο John Arthur Andrews, ένας ταλαντούχος δημοσιογράφος, θεωρητικός και εφευρέτης, αναδείχθηκε ως η κορυφαία φωνή του κομμουνιστικού αναρχισμού στην Αυστραλία. Είχε επηρεαστεί από τη γαλλόφωνη αναρχική εφημερίδα του Kropotkin “La Révolte” (“Ο Εξεγερμένος”) και οδήγησε τους συντρόφους του στη Λέσχη σε έντονες συζητήσεις, οι οποίες οδήγησαν σε διακοπή της δράσης της τον Ιούλη του 1888. Ο ίδιος προχώρησε σε μια αρκετά εύγλωττη υπεράσπιση των θεωριών του Kropotkin στην “Liberty”, επεξηγώντας την αρχή “στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του” και διευκρινίζοντας ότι “η επαναστατική πτυχή του [κομμουνιστικού αναρχισμού] μπορεί να διακωμωδείται από κάποιους, αλλά η επανάσταση απλώς σπάζει τα δεσμά αντί να περιμένει να σπάσουν από μόνα τους”. (29) Ο Andrews τελικά θα μετακομίσει στη Νέα Νότια Ουαλία και γίνεται ανταποκριτής ενός αριθμού διεθνών αναρχικών εκδόσεων. Το 1890 απέκτησε μια ανταπόκριση με το “Freiheit“ του Most στη Νέα Υόρκη. Έστειλε μια επιστολή από την Alexandria (ένα προάστιο του Σίδνεϊ), αναφέροντας για τη μεγάλη απεργία των ναυτικών που συνέβη τότε. Πίστευε ότι η Μελβούρνη βρισκόταν στα πρόθυρα μιας γενικής απεργίας και επανάστασης και ότι οι αναρχικοί κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να εκπαιδεύσουν τους εργαζόμενους καθώς και το να λειτουργούν κουζίνες για τους ανέργους. (30) Το 1897, του προσφέρθηκε μια θέση συντάκτη στην “Firebrand” των ΗΠΑ, αλλά δεν πήγε γιατί δεν μπόρεσε να πληρώσει για το ταξίδι. (31) Οι κομμουνιστές αναρχικοί στεγάστηκαν στην Australian Socialist League (Αυστραλιανή Σοσιαλιστική Ένωση) όταν ιδρύθηκε ένα τμήμα της οργάνωσης αυτής στη Μελβούρνη το 1889, με τη βοήθεια του στενού φίλου του Andrews, John "Chummy" Fleming. (32)
Είναι λάθος να βλέπουμε τον αυστραλιανό αναρχισμό, ως μια απλή εσωτερική λέσχη συζήτησης. Βεβαίως, μια λέσχη, μια αίθουσα διαλέξεων ή μια μικρή μπυραρία είναι βασικά συστατικά ενός αντιπολιτευτικού κινήματος. (33) Ωστόσο, αρκετοί από τους αναρχικούς της Μελβούρνης απέκτησαν σημαντικές σχέσεις με την εργατική τάξη, και ειδικά με τον αυξανόμενο αριθμό ανέργων στα αστικά κέντρα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα που δείχνουν ότι οι αναρχικοί ήταν στην πραγματικότητα μέρος του όλου κινήματος, ήταν τα μεγάλα πλήθη σε ομιλίες αναρχικών σε εξωτερικούς χώρους. Αν ο Andrews ήταν διανοούμενος, ο Chummy Fleming, ο μετανάστης παπουτσής, ήταν ο ακούραστος αγκιτάτορας για το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση, τα δικαιώματα των εργαζομένων και κατά των νόμων για το κλείσιμο της Κυριακής (αν και ο Andrews μιλούσε, επίσης, με τους εργαζόμενους).
Όλα ξεκίνησαν το 1885 με τη σύλληψη τριών ανέργων διαδηλωτών στη Μελβούρνη. Ο Fleming αποφάσισε να τους ελευθερώσει και ανακοίνωσε μια συγκέντρωση στο Queen's Wharf, έναν ανοιχτό, δημόσιο χώρο (αποβάθρα) στον ποταμό Yarra. Με τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν εκεί πλήρωσαν το πρόστιμο ενός από τους διαδηλωτές. Ο Andrade και ο Upham μίλησαν, επίσης, στη συγκέντρωση, αλλά εγκατέλειψαν αυτές τις δραστηριότητες όταν η κυβέρνηση, με τη βοήθεια του Harbour Trust (της αρχής του ποταμού), άρχισε να τους ποινικοποιεί. Ο Fleming επέστρεψε στην αποβάθρα παρά τις παρενοχλήσεις και κάποιους ξυλοδαρμούς που υπέστη από κακοποιούς. “Έχω δώσει μια σημαντική μάχη”, έγραψε, “αλλά η αποφασιστικότητά μου ήταν το εργαλείο με το οποίο στέφθηκε με επιτυχία η δράση μου”. (34) Στην πραγματικότητα, κατάφερε να προσελκύσει χιλιάδες ακροατές και να πουλήσει αρκετή αναρχική βιβλιογραφία. Στις 17 Αυγούστου 1890, μια Κυριακή, πέντε χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν γύρω από τη “φλεγόμενη σημαία της Αναρχίας” του Chummy Fleming και την “κόκκινη σημαία της Επανάστασης” του Sam Rosa. Ο Samuel Albert Rosa είχε τότε μόλις επιστρέψει ως δημοσιογράφος από τις ΗΠΑ και, σύμφωνα με τον Fleming, προσπάθησε να διεκδικήσει μερίδιο επιτυχίας για τις συγκεντρώσεις αυτές. Ο Fleming τον αποκάλεσε “έναν απόλυτο τυχοδιώκτη από την Αμερική”. (36)
Σε αυτό το πλαίσιο της αστεακής, προκλητικής ρητορικής από μια χούφτα πεισματάρηδων αλλά δημοφιλών αναρχικών ομιλητών, μια άλλη διεθνής διάσταση εισβάλλει στην ιστορία μας. Το έτος 1890 είχε ανακηρυχθεί από τη Δεύτερη Διεθνή (το 1889) ως έναρξη μιας παγκόσμιας, ετήσιας γιορτής της εργασίας που θα πραγματοποιείτο την 1η Μάη (Πρωτομαγιά). Αυτή η πρωτοβουλία βασίστηκε στην πολύ παλαιότερη εκστρατεία για την οκτάωρη εργάσιμη ημέρα που είχε αναδείξει ευρεία τμήματα των αμερικανικών εργατικών και μεσαίων τάξεων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1880. Στην Αυστραλία, ωστόσο, οι εργάτες γιόρταζαν μια Εργατική Ημέρα Οκτώ Ωρών από το 1850, αλλά σε διαφορετικές ημερομηνίες - στη Βικτώρια, ήταν στις 21 Απρίλη. Αυτή η παραδοσιακή Εργατική Ημέρα ήταν αποκλειστικά μια γιορτή του Αυστραλού τεχνίτη - ο ανειδίκευτος εργάτης αποκλείστηκε εξαρχής από την γιορτή αυτή. Αυτό εξηγεί γιατί στις 21 Απριλίου 1890 μια ομάδα ανέργων διέκοψε την επίσημη πομπή στη Μελβούρνη, ωθώντας τον Fleming να ξεδιπλώσει ένα πανό που έγραφε: “FEED ON OUR FLESH AND BLOOD YOU CAPITALIST HYENAS: IT IS YOUR FUNERAL FEAST” . (38) Ένας περαστικός το έκανε κομματάκια.
Ο εορτασμός μιας άλλης Ημέρας Εργασίας την 1η του Μάη, περίπου μια εβδομάδα μετά την “παραδοσιακή”, έγινε, επομένως, κάτι σαν ένα εναλλακτικό μέσο προπαγάνδας. Όχι ειδικευμένοι τεχνίτες, αλλά οι κουρείς προβάτων και οι άνεργοι και άστεγοι καταληψίες του στρατοπέδου Barcaldine του Κουίνσλαντ οργάνωσαν την πρώτη διαδήλωση για την Εργατική Πρωτομαγιά στην Αυστραλία το 1891. (39) Στη Μελβούρνη, ήταν ο Chummy Fleming που, μετά την απόρριψη της συντεχνιακής Ημέρας της Εργασίας, εισήγαγε την 1η Μάη ως Εργατική Πρωτομαγιά το 1892 (Κυριακή) ως διακήρυξη της ενότητας όλων των απανταχού εργαζομένων. Ο φίλος και σύντροφος του Andrews συμφώνησε: Η Πρωτομαγιά ήταν περισσότερο “μια διαμαρτυρία", “μια προειδοποίηση προς τον τύραννο”. (40) Όλο αυτό ξεπήδησε εν μέσω μιας οικονομικής ύφεσης που συνοδευόταν από ένα κύμα απεργιών, κυρίως από τους λιμενεργάτες και τους ανθρακωρύχους, από το 1890 έως 1894. (41) Η ύφεση σύνθλιψε επίσης τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και πάλι, όπως δείχνει ο Robin Archer, συγκρίνοντας τις απεργίες των λιμενεργατών και της Pullman, "η κρατική καταστολή ήταν μεγαλύτερη στις Ηνωμένες Πολιτείες από ό,τι στην Αυστραλία”. (42) Επιπλέον, η Emma Goldman απευθύνθηκε σε συγκεντρώσεις με πάνω από τρεις χιλιάδες άνεργους της Νέας Υόρκης τον Αύγουστο του 1893, υπερασπιζόμενη το δικαίωμα του πεινασμένου να αρπάξει ψωμί - τελικά συνελήφθη και φυλακίστηκε για λίγο. Ο διεθνής χαρακτήρας μιας φερόμενης αναρχικής απειλής συζητήθηκε επίσης στον Τύπο. Το 1892, μια εφημερίδα είπε στους αναγνώστες της ότι “έχουν αποσταλεί ειδικές αποστολές σε αυτές τις αποικίες από τα αρχηγεία των Σοσιαλιστών στην Αμερική και την Αγγλία για να ξεσηκώσουν την εργατική τάξη”. (43)
Χρόνια αργότερα, το 1907, ο Fleming κάλεσε την Έμμα Γκόλντμαν στην Αυστραλία για μια εκτεταμένη περιοδεία με ομιλίες, που θα ξεκινούσε το 1909. Η Γκόλντμαν, η οποία διείγε μια εκρηκτική ερωτική σχέση με τον εκκεντρικό Ben Reitman, συμφώνησε. Μεγάλες ποσότητες προπαγανδιστικού υικού στάλθηκαν στην Αυστραλία προκαταρκτικά. “Οι σύντροφοι στο Σίδνεϊ και την Αδελαΐδα ανυπομονούν να έρθεις”, της έγραψε ο Fleming, “και οργανώνονται σε επιτροπές για να συγκεντρώσουν χρήματα και να οργανώσουν συναντήσεις. Μπορείς να προσβλέπεις σε μια επιτυχημένη περιοδεία”. (44) Αλλά την τελευταία στιγμή, η Γκόλντμαν ακύρωσε το ταξίδι με το φόβο ότι οι αμερικανικές αρχές δεν θα την άφηναν να επιστρέψει στη χώρα. (45) Η Αμερικανή ιστορικός Candace Falk επιχειρηματολογεί ότι η Γκόλντμαν είχε περιπέσει σε απαισιοδοξία λόγω της επιρροής του Reitman. “Σκέφτομαι έντονα να σταματήσω τα πάντα και να πάω στην Αυστραλία, ταξιδεύοντας μόνο λίγα χρόνια”, έγραψε στον Reitman. (46) Έτσι, ο Fleming και η Goldman δεν συναντήθηκαν ποτέ. Αντ’ αυτού, η Goldman απελάθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1919. Ο Fleming έμεινε πιστός στον αναρχισμό μέχρι το θάνατό του το 1950 - ο τελευταίος από τους Αυστραλούς πρωτοπόρους. (47)
Συμπερασματικά, αυτή η σύντομη αναφορά στα χρόνια διαμόρφωσης του αυστραλιανού αναρχισμού δείχνει, πιστεύω, ότι παρά το μικρό του μέγεθος, μια σειρά από βασικές προσωπικότητες του κινήματος -Andrade, Andrews, Fleming και Rosa- ασχολήθηκαν και καλλιεργούσαν συνειδητά μια διακρατική διάσταση του αναρχισμού. Οι σχέσεις τους με Αμερικανούς και αμερικανικές εκδηλώσεις δεν ήταν τυχαίες ή ασήμαντες. Αντ’ αυτού, οι συνδέσεις αυτές επηρέασαν βαθιά και ενημέρωσαν το λόγο και τις δράσεις τους ντός του αυστραλιανού οικοτόπου - σε τοπικό και αποικιακό επίπεδο. Ήταν, για να χρησιμοποιήσω έναν όρο του κοινωνιολόγου Sidney Tarrow, «ριζωμένοι κοσμοπολίτες». (48)
Παραπομπές:
1. Liberty (Βοστώνη), 20 Φλεβάρη 1886.
2. Liberty (Βοστώνη), 14 Νοέμβρη 1885 και 20 Φλεβάρη 1886.
3. Ευχαριστίες στον Αυστραλό ιστορικό Bob James για τη συμβολή του στην ιστορία του αυστραλιανού αναρχισμού στο http://www.takver.com/history/indexbj.htm Όλες οι αναφορές στο έργο του James προέρχονται από αυτόν τον σύνδεσμο. Ευχαριστίες επισης στον Shawn P. Wilbur για τη διάθεση της Liberty στο http://travellinginliberty.blogspot.com/2007/08/index-of-liberty-site.html και στην Wendy McElroy για τη δημιουργία του https://web.archive.org/web/20060903022232/http://tmh.floonet.net/articles/ind_int2.html Τέλος, ευχαριστίες στην National Library of Australia (Εθνική Βιβλιοθήκη Αυστραλίας) για το https://trove.nla.gov.au/newspaper
4. Bruce Scates, “’Millennium or Pandemonium?’: Radicalism in the Labour Movement, Sydney, 1889-1899, στο Labour History, No. 50 (Μάης 1986): Σελ. 72.
5. Για παράδειγμα, σχετικές ανακοινώσεις δημοσιεύτηκαν στη συντηρητική εφημερίδα “The Argus” στις 5 και 19 Ιούνη.
6. Δες Bruce Scates, A New Australia: Citizenship, Radicalism and the First Republic (Cambridge: Cambridge University Press, 1997).
7. Sam Merrifield, The Melbourne Anarchist Club, 1886-1891, στο Bulletin of the Australian Society for the Study of Labour History, No. 3 (Νοέμβ. 1962), Σελ. 32. Δες ακόμα Merrifield, The Formation of the Melbourne Anarchist Club, στο Recorder (Labour History, Melbourne), No 1 (July 1964).
8. Δες F.B. Smith, Joseph Symes and the Australasian Secular Association, στο Labour History, No. 5 (Νοέμβρης 1963), Σελ. 34.
9. Robin Archer, Why is There No Labor Party in the United States? (Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2007), Σελ. 177.
10. Δες αναφορές στο “Andrade, David Alfred,” “Andrade, William Charles (Will),” “Fleming, John William,” “Andrews, John Arthur” στο Australian Dictionary of Biography at http://adb.anu.edu.au/; Επίσης, στο Sam Merrifield, “David Alfred Andrade,” Recorder, No 5 (Μάρτης 1965).
11. David Andrade, What is Anarchy?, Liberty (Βοστώνη), 28 Μάη 1887. Αυτό ήταν βασικά ομιλία που δόθηκε στη Μελβούρνη τον Μάη του 1886.
12. Να σημειωθεί ότι ο Γερμανός σοσιαλιστής (και μετέπειτα αναρχικός) Johann Most, έπαιξε επίσης ενεργό ρόλο ως βουλευτής το 1874 στην ήττα ενός νομοσχεδίου περί υποχρεωτικού εμβολιασμού στο Ράιχσταγκ. Μάλιστα, ο Andrade έγινε από το 1891 ένας από τους βασικούς ομιλητές της Anti-Compulsory Vaccination Society, κατά των εμβολιασμών. Δες The Bendigo Advertiser, 15 Μάη 1891.
13. Ο κοσμοπολίτης Tucker πάντα προωθούσε τον διεθνή αναρχισμό από τα έντυπά του και στις μεταφράσεις του έργων των Μπακούνιν και Προυντόν. Δες Wendy McElroy, Benjamin Tucker, Liberty, and Individualist Anarchism, The Independent Review, Vol. II, No. 3 (Χειμώνας 1998), 421-434. Δες επίσης James J. Martin, Men Against the State: The Expositors of Individualist Anarchism, 1827-1908 (Ralph Myles Publisher, 1970), Frank H. Brooks, The Individualist Anarchists: An Anthology of Liberty (1881–1908) (Transaction Publishers, 1994), και Carl Watner, Benjamin Tucker and His Periodical, Liberty, Journal of Libertarian Studies 1, No. 4 (1977), Σελ. 307-318.
14. Αυτές οι αναφορές δημοσιεύτηκαν στην Liberty με τον τίτλο “Anarchy in Australia” (“Αναρχία στην Αυστραλία”) (20 Φλεβάρη 1886.), “Anarchy in Australia” (18 Σεπτέμβρη 1886), “The Melbourne Anarchists’ Club” (30 Οκτώβρη 1886), “Australian Notes” (26 Μάρτη 1887), και “What is Anarchy?” (28 Μάη 1887). Η τελεταία αναφορά γραμμένη από τον Andrade εμφανίστηκε στη Liberty με τον τίτλο “The Gospel in Australia” (6 Οκτώβρη 1894).
15. Bob James, Anarchism and State Violence in Sydney and Melbourne, 1886-1896, chapter four, no pagination. http://www.takver.com/history/aasv/aasv04.htm
16. James, Anarchism and State Violence. Chapter Four.
17 Liberty (Βοστώνη), 2 Ιούλη 1887.
18 Benjamin Tucker, Anarchy’s Growth in Australia, Liberty (Βοστώνη), 15 Σεπτέμβρη 1888.
19. Το ατομικιστικό άρθρο του Andrade “What is Anarchy?” (βασισμένο σε μια ομιλία στη Μελβούρνη) δεν εμφανίστηκε μόνο στο τεύχος της 28 Μάη 1887 της Liberty, αλλά και στην “Freiheit” του Johann Most, στις 11 Ιούνη του ίδιου χρόνου. Ο Most λανθασμένα αναφέρθηκε στον Andrade ως “Άγγλο Αναρχικό”.
20. Andrade, The Melbourne Anarchists’ Club, Liberty (Βοστώνη), 20 Φλεβάρη 1886. Ο ίδιος σημειώνει ακόμα ένα ελπιδοφόρο σημάδι και στη Νέα Ζηλανδία, στο πρόσωπο του Joseph Evison, εκδότη του εντύπου “The Rationalist”.
21. Benjamin Tucker, Anarchy’s Growth in Australia, Liberty (Βοστώνη), 15 Σεπτέμβρη 1888.
22. Andrade, Anarchy in Australia, Liberty (Βοστώνη), 20 Φλεβάρη 1886.
23. Αναφέρεται στο Michael Vandelaar, The Haymarket Affair ‘Down Under’, στο Haymarket Scrapbook, edited by Dave Roediger και Franklin Rosemont (Chicago: Charles Kerr Publishing Co., 1986), Σελ. 233.
24. Andrade, “What is Anarchy?” Liberty (Βοστώνη), 28 Μάη 1887. Ο Benjamin Tucker παρέθεσε τις απόψεις του στο άρθρο “Liberty and Violence” στη “Liberty”, 22 Μάη 1886.
25. Αναφέρεται στο Vandelaar, The Haymarket Affair ‘Down Under, Σελ. 234.
26 “A Protest from Australia”, “Liberty” (Βοστώνη), 9 Απρίλη 1887.
27. Αναφέρεται στο Vandelaar, The Haymarket Affair ‘Down Under, Σελ. 234.
28. Φίλοι και ακολουθητές θυμούνται το κρύο και εριστικό του ύφος. Η Lizzie Holmes περιγράφει τις απόψεις του Tucker ως σκληρές και αδιαπραγμάτευτες. Αναφέρεται στο Paul Avrich, Benjamin Tucker and His Daughter, στο Anarchist Portraits (Princeton: Princeton University Press, 1988), Σελ. 146.
29. John Arthur Andrews, Communism and Communist-Anarchism, “Liberty” (Βοστώνη), 18 Μάη 1889.
30. “Freiheit” (New York), 11 Οκτώβρη1890. Η βασική επαφή και διανεμητής των εκδόσεων του Most στην Αυστραλία ήταν ο C. Weinhold, με έδρα την Αδελαΐδα, ο οποίος προαγόραζε τις εκδόσεις αυτές και μάζευε χρήματα για την υποστήριξη της Helene Most όταν ο Most ήταν στη φυλακή (1891). Δες “Freiheit”, 10 και 24 Οκτώβρη 1891.
31. Andrew Reeves, Andrews, John Arthur, στο Australian Dictionary of Biography, Vol. 7 (1979): http://adb.anu.edu.au/biography/andrews-john-arthur-5028
32. Το Australian Dictionary of Biography καταχωρεί το έτος γέννησης του Fleming ως “1863;”. Ωστόσο, η έρευνα στο ιστορικό της οικογένειάς του τον φέρνει να έχει γεννηθεί ως John William Fleming στο Derby της Αγγλίας, στις 4 Απρίλη 1864, και ότι βαπτίστηκε στις 31 Μάρτη 1867 στο St. Werburgh του Derby. Ο πατέρας του ήταν ο John Fleming, και η μητέρα του η Mary. Δες "England Births and Christenings, 1538- 1975," index, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.1.1/NYWF-RQB), και John William Fleming, 31 Mar 1867; FHL microfilm 1041158, 1041168.
33. Δες Bruce Nelson, Beyond the Martyrs: A Social History of Chicago's Anarchists, 1870-1900 (New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 1988), και Tom Goyens, Beer and Revolution: The German Anarchist Movement in New York City, 1880-1914 (Urbana: University of Illinois Press, 2007).
34. John W. Fleming, Progress of Anarchism at the Melbourne Wharf, στη Honesty (Μελβούρνη), Φλεβάρης 1889. Ευχαριστίες στον Bob James για την πρόσβαση στο σχετικό άρθρο του στο http://takver.com/history/aia/aia00003.htm
35. Table Talk (Μελβούρνη), 29 Αυγούστου 1890.
36. Fleming, Progress of Anarchism at the Melbourne Wharf. Για τον Rosa, δες το “Rosa, Samuel Albert (Sam)” in the Australian Dictionary of Biography: http://adb.anu.edu.au/ Δες επίσης S. A. Rosa, The Truth About the Unemployed Agitation of 1890 (Μελβούρνη, 1890).
37. Ο ιστορικός Len Fox παρατηρεί ότι από τη στιγμή που η Εργατική Πρωτομαγιά έγινε το όχημα για το κίνημα της εργάσιμης μέρας των οκτώ ωρών, “η Αυστραλία διεκδικεί την πρωτιά μιας και οι Αυστραλοί εργάτες ήταν οι πρωτοπόροι του κινήματος αυτού από το 1855 και 1856.” Δες Len Fox, “Early Australian May Days,” Bulletin of the Australian Society for the Study of Labour History, No. 2 (Μάης 1962), 38 note 4.
38. Scates, A New Australia, Σελ. 32-33.
39 Fox, “Early Australian May Days.” Περίπου 1340 άτομα συμμετείχαν στη διαδήλωση στο Barcaldine.
40. Scates, A New Australia. Σελ. 33.
41. Το 1913, σε ηλικία 49 ετών, ο Fleming εξακολουθούσε να συμμετέχει και να μιλάει σε συγκεντρώσεις με την κοκκινη σημαία του. Δες Paul Avrich, “An Australian Anarchist: J.W. Fleming,” in Anarchist Portraits, 265. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Αυστραλία συμμετείχε στο πλευρό των Βρετανών, ο Fleming συνέχισε τις ομιλίες του. Έστειλε μια αναφορά στην εφημερίδα “The Blast” του Alexander Berkman, που εκδιδόταν στο Σαν Φραντσίσκο. Έγραφε: “Πρόσφατα, μίλησα σε μια υπαίθρια συγκέντρωση. Ήταν εκεί κάπου δέκα χιλιάδες κόσμος. Μπορείς να δεις από τα αποκόμματα των εφημερίδων που επισυνάπτω, πόσο άγρια μου επιτέθηκαν οι στρατιώτες, σπάζοντας το βήμα των ομιλιών, καίγοντας την κόκκινη σημαία και τραυματίζοντάς με στην πλάτη”. Δες “The Blast” (Σαν Φραντσίσκο), 4 Μάρτη 1916. Αναδημοσιεύτηκε στο Alexander Berkman, The Blast. Introduction by Barry Pateman (Edinburgh & Oakland: AK Press, 2005). Σελ. 172.
42. Archer, Why is There No Labor Party. Σελ. 117.
43. “Amongst the Anarchists,” Table Talk (Μελβούρνη), 20 Μάη 1892. Ίσως υπάρχουν εκεί αναφορές στους Fleming και Rosa.
44. Quoted in Bob James, “Emma Goldman: The Australian Connection.” (1986), στο http://www.takver.com/history/aia/aia00011.htm
45. Κατά ανεξήγητο τρόπο, η αμερικανική κυβέρνηση ανανέωσε την πολιτογράφηση ως Αμερικανού του πρώην συζύγου της, κάτι που έθεσε σε κίνδυνο την ίδια. Φαινόταν ότι οι αρχές των ΗΠΑ ήθελαν να την εκδιώξουν από τη χώρα.
46. Αναφέρεται στο James, Emma Goldman: The Australian Connection.
47. Ο Fleming πέθανε το 1950, στο σπίτι του στο Carlton (στη Μελβούρνη) και αποτεφρώθηκε. Ο Andrews πέθανε εργένης στη Μελβούρνη το 1903 και τάφηκε στη Boroondara (στα ανατολικά προάστια της Μελβούρνης). Ο David Andrade πέθανε το 1928 στο Wendouree (βόρεια του Ballarat) και τάφηκε στο νεκροταφείο της St Kilda στη Μελβούρνη. Ο αδελφός του Will πέθανε σε ιστοπλοϊκό ατύχημα το 1939. Επισκέφθηκε την Ευρώπη αρκετές φορές και τις ΗΠΑ το 1910. Ο Rosa πέθανε το 1940 και επίσης αποτεφρώθηκε.
48 Sidney Tarrow, The New Transnational Activism (Cambridge: Cambridge University Press, 2005). Παραθέτει τον όρο ¨”ριζωμένοι κοσμοπολίτες” στη σελίδα 42. Όμως ο όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τον Mitchell Cohen.
*Αυτό το άρθρο έχει μετατραπεί σε κεφάλαιο του βιβλίου Frontiers of Labor: Comparative Histories of the United States and Australia (σε επιμέλεια των Shelton Stromquist και Greg Patmore (Urbana: University of Illinois Press, 2018). Παρουσιάστηκε στο Συνέδριο Συγκριτικής και Διακρατικής Εργατικής Ιστορίας Αυστραλίας-ΗΠΑ στο The University of Sydney της Αυστραλίας, στις 8-9 Γενάρη 2015. Ο Tom Goyens είναι καθηγητής του Salisbury University, του Maryland των ΗΠΑ.
**Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.