Η Γενική Απεργία στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας επέβαλε την εξουσία της εργατικής τάξης από τα κάτω στους ισχυρούς, απείλησε να αναλάβει ολοκληρωτικά τον έλεγχο της περιοχής, κατακτώντας άμεσες βελτιώσεις για όλους εκείνους και εκείνες που εργάζονταν στα εργοστάσια υπό τρομερά απάνθρωπες συνθήκες. Αυτή η ιστορική στιγμή είχε τις εργαζόμενες γυναίκες στην πρώτη γραμμή, οι οποίες ήταν απαραίτητες για τα επιτεύγματα που ήρθαν.
Οι γυναίκες ήταν μειονότητα στα εργοστάσια, αλλά στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας ξεπερνούσαν τον αριθμό των ανδρών. Και ήταν ο Cotonificio Crespi, στην Mooca, ο πρώτος που ξεσηκώθηκε, τον Ιούνη του 1917. Το κίνημα έλαβε τεράστιες διαστάσεις τις επόμενες εβδομάδες, με απεργίες σε πολλά εργοστάσια της πόλης, που αποκυρυφώθηκαν τον Ιούλη, με το όραμα των επαναστατών να παίρνει σάρκα και οστά. Οι επαναστάτες δεν ήταν αρκετοί, ωστόσο μια πραγματική γενική απεργία ήταν απαραίτητη ώστε να αντιμετωπιστούν το κράτος και τα αφεντικά.
Οργανωμένοι στην Προλεταριακή Επιτροπή Άμυνας, οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες απαίτησαν, μεταξύ άλλων, συγκεκριμένες ώρες εργασίας (με μισές ώρες τα Σάββατα), το τέλος της εργασίας των 14χρονων, το τέλος της νυχτερινής εργασίας για γυναίκες και παιδιά, 25% αύξηση των μισθών, δικαίωμα απεργίας και συνδικαλισμού, μείωση των τιμών των τροφίμων. Επίσης, ίση αμοιβή για άνδρες και γυναίκες, ενώ οι γυναίκες απαίτησαν και το τέλος των κακοποιήσεων και των παρενοχλήσεων που δέχονταν από τους άνδρες συναδέλφους τους.
Οι φωτογραφίες των συγκεντρώσεων της εποχής δείχνουν τη συμμετοχή λίγων γυναικών. Γιατί εκτός από το εργοστάσιο, οι γυναίκες έπρεπε να είναι αφοσιομένες και στην αναπαραγωγική εργασία στο σπίτι. Ωστόσο, χιλιάδες ανώνυμες γυναίκες κινητοποιήθηκαν τις εβδομάδες αυτές του 1917.
Από τις κύριες φυσιογνωμίες αυτής της περιόδου ήταν η Maria Angelina Soares, αναρχική υφάντρα, η οποία ήταν γραμματέας της οργάνωσης “Εργάτης” της Mooca και από τις ιδρύτριες της Επιτροπής Γυναικών του Κέντρου Idealista. Σε ένα άρθρο της τον Μάη του ίδιου χρόνου, η Angelina μίλησε για το αδύνατο της χειραφέτησης χωρίς την απελευθέρωση της γυναίκας από την πατριαρχία: "Οι άντρες που επιθυμούν περισσότερο την απελευθέρωση των γυναικών και που έχουν εργαστεί για να τη χειραφετήσουν είναι αυτοί που σκέφτονται και γνωρίζουν ότι είναι αδύνατο για τον άνδρα να χειραφετηθεί από το καπιταλιστικό-αυταρχικό καθεστώς χωρίς η γυναίκα να χειραφετηθεί σωματικά και ηθικά από την ανδρική κηδεμονία”.
Πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε τη δράση της Maria Antonia Soares (αδελφής της Angelina), που ήταν γραμματέας του “Εργάτη” του Belenzinho και η οποία συνεισέφερε επίσης στον εργατικό και αναρχικό Τύπο, καθώς και στη δημιουργία μιας επιτροπής για την καταπολέμηση της παιδικής υπερεργασίας τον ίδιο χρόνο, 1917. Αξίζει να θυμόμαστε ότι οι καταγγελίες για την παιδική εργασία ήταν θεμελιώδεις, καθώς τα παιδιά εργάζονταν το ίδιο σκληρά όσο και οι ενήλικες, όμως έπαιρναν χαμηλότερους μισθούς και υφίσταντο τη βία των εργοδοτών.
Η ιστορική έρευνα μάς δείχνει ότι, μαζί με τα υγκεκριμένα αιτήματα των γυναικών, οι εργαζόμενοι αναρχικοί, διεκδικούσαν πάντοτε την ταξική τους ταυτότητα, αγωνιζόμενοι δίπλα-δίπλα με τους συντρόφους και τους συναδέλφους τους στους τόπους εργασίας, αναζητώντας τη χειραφέτηση από κράτος και το κεφάλαιο.
Στη μνήμη αυτών των εργαζομένων στην απεργία του 1917, αποτίουμε φόρο τιμής!
Ζήτω η διεθνής μέρα της εργασίας!
Ζήτω οι γυναίκες!
*Το κείμενο αυτό κυκλοφόρησε από την Organizacao Anarquista Socialismo Libertario (OASL - Αναρχική Οργάνωση “Ελευθεριακός Σοσιαλισμός”) της Βραζιλίας.
Maria Angelina Soares (1905 - 1985)
Η Maria Angelina Soares γεννήθηκε στο Σάο Πάολο και ήταν Βραζιλιάνα φεμινίστρια αναρχική και συγγραφέας. Η δουλειά της δημοσιεύτηκε σε αναρχικά περιοδικά και άλλες εκδόσεις όπως “A Lanterna”, "El Libertario”, “A Voz da União”, “A Plebe” και "A Voz dos Garçons”.
Έζησε στο Santos από το 1910 έως το 1914, με την οικογένειά της και εκεί γνώρισε τον αναρχισμό, εν μέρει από τον αδελφό της Florentino de Carvalho (Primitivo Raimundo Soares) και εν μέρει απο την μητριά της Paula Soares.
Το 1914, επέστρεψε στο Σάο Πάολο και έμενε στην οδό Bresser στη συνοικία Brás. Εδώ συμμμετείχε ενεργά σε αναρχικές οργανώσεις. Άρχισε βοηθώντας τον αδελφό της στη διανομή της εφημερίδας “Germinal-La Barricata”, η οποία ήταν δίγλωσση, στα πορτογαλικά και τα ιταλικά. Δίδαξε σε ελευθεριακά σχολεία, σε ένα στην λεωφόρο Celso Garcia, και σε ένα άλλο στην οδό Oriente. Το πρώτο της κείμενο με τίτλο "A Guerra”, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "A Lanterna”, που είχε εκδότη τον Edgard Leuenroth. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα “A Voz da União”, με εκδότη τον Souza Passos, και την “A Voz dos Garçons” με εκδότη τον Nicolau Parada. Έγραφε ακόμα και για την "A Plebe" και τα περιοδικά “Phrometeu”, με εκδότη τον ανιψιό της Arsênio Palacio, και “O Libertário", με εκδότη τον Pedro Cataló, στη δεκαετία του 1960.
Στο Σάο Πάολο, η Angelina βοήθησε επίσης στην ίδρυση και διαχείριση του Centro Femenino de Educación (Κέντρο Εκπαίδευσης Γυναικών). Επίσης, το 1923, η οικογένεια ταξίδευσε στο Ρίο ντε Τζανέιρο όπου έμεινε στην οδό Maria Jose στη γειτονιά Penha. Εδώ η Angelina και οι αδελφές της Matilde, Antonia και Pilar, ίδρυσαν το Grupo Renovação e Música. Η Angelina πέθανε στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1985.
*Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
